H θεομηνία που “χτύπησε” την Αθήνα το 1961, μία εβδομάδα μετά τις εκλογές “της βίας και της νοθείας”. 43 νεκροί και χιλιάδες άστεγοι

Οι περιοχές που επλήγησαν περισσότερο ήταν το Μπουρνάζι και τα Νέα Λιόσια. Στο στόχαστρο βρέθηκε η κυβέρνηση της ΕΡΕ, μία εβδομάδα μετά την επανεκλογή της, η οποία κατηγορήθηκε για “πρόχειρα και σπασμωδικά μέτρα”  περίθαλψης των πλημμυροπαθών.

Η νύχτα της θεομηνίας

Βροχή, χαλάζι, αέρας, αστραπές και κεραυνοί ήταν τα χαρακτηριστικά της άγριας θεομηνίας. Όλη νύχτα ο σφοδρός άνεμος έδινε τη θέση του στην κατακλυσμική νεροποντή και ανάποδα. Mέσα σε λίγες ώρες οι δρόμοι της πρωτεύουσας μετατράπηκαν σε ορμητικούς χείμαρρους. Τεράστιοι όγκοι νερού των ποταμών Κηφισού και Ιλισσού κατέκλυσαν τις Δυτικές και Βορειοδυτικές περιοχές της Αθήνας.

Στιγμιότυπα από την φονική πλημμύρα στην Αθήνα το 1961

Στο κέντρο διεκόπη η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, ενώ σε μια σειρά από περιοχές οι γραμμές των τηλεφώνων σώπασαν. Τουλάχιστον 700 οχήματα ακινητοποιήθηκαν στους αθηναϊκούς δρόμους. Εκατοντάδες υπόγεια διαμερίσματα πλημμύρισαν. Έντρομοι, ημίγυμνοι και απεγνωσμένοι οι ένοικοι των σπιτιών βγήκαν στους δρόμους αναζητώντας βοήθεια.

Το φονικό πέρασμα της νεροποντής και οι “άνθρωποι – σκουλήκια”

Στο  Μπουρνάζι και τα Λιοσια η κατάσταση ήταν χειρότερη. Το νερό σάρωνε τα πάντα. Όσοι άνθρωποι είχαν σκαρφαλώσει στις στέγες των σπιτιών τους για να γλιτώσουν, κοιτούσαν ανήμποροι και φοβισμένοι το άγριο καιρικό φαινόμενο που απειλούσε τη ζωή και την περιουσία τους. Πολλά σπίτια κατέρρεαν θάβοντας μαζί όσους δεν πρόφτασαν να ξεφύγουν. Μέσα σε λίγη ώρα, στα ορμητικά νερά επέπλεαν πτώματα ανθρώπων και ζώων, έπιπλα, οικιακές συσκευές.

Δύο εικοσιτετράωρα μετά την πλημμύρα, ο Τύπος της εποχής έκανε λόγο για τους “ανθρώπους – σκουλήκια“. Έτσι χαρακτήριζε τους άνεργους και υποαπασχολούμενους που βουτηγμένοι στη λάσπη, έμπαιναν και έβγαιναν στα ερειπωμένα και πλημμυρισμένα σπίτια τους, έσκαβαν με τα χέρια, στην προσπάθειά τους να ξεθάψουν ό,τι μπορούσαν.

Δεν έψαχναν όμως μόνο στη λάσπη των σπιτιών τους ή στους γειτονικούς δρόμους. Πολλοί από τους απεγνωσμένους πλημμυροπαθείς κατέβηκαν στις εκβολές του Κηφισού, με την κρυφή ελπίδα ότι ο ποταμός θα είχε παρασύρει αυτό που αναζητούσαν. Έτσι, στην παραλία του Νέου Φαλήρου μπορούσε να δει κανείς δίπλα στα νεκρά ζώα, άνδρες και γυναίκες να σκαλίζουν τη λάσπη, μερικοί αναζητώντας οτιδήποτε που να έχει κάποια αξία, για να το πουλήσουν και να εξασφαλίσουν μια μερίδα φαγητό.

Διαβάστε ακόμα: Η πλημμύρα από μπύρα που κόστισε τη ζωή σε 9 πολίτες, ανάμεσα τους και τρία μικρά παιδιά. Το «ζυθο-τσουνάμι», όπου άλλοι πνίγονταν και άλλοι γέμιζαν κουβάδες για να έχουν να πίνουν

Στην ίδια μοίρα βρέθηκαν και εκείνοι που κατοικούσαν στις προσφυγικές παράγκες. Τριακόσιες καταστράφηκαν ολοσχερώς. Ήταν όμως κάτι αναμενόμενο για τους ίδιους. “Ξύλο είναι. Τι περιμένεις; Κάθε μέρα φοβόμασταν μην αρπάξει φωτιά από καμιά γκαζιέρα. Τελικά καταστραφήκαμε από τη βροχή“, δήλωσε ένας Μικρασιάτης στον Τύπο της εποχής.

Συνολικά κατέρρευσαν τετρακόσια σπίτια. Τα περισσότερα από αυτά στο Μπουρνάζι. Άλλες 1.500 κατοικίες κρίθηκαν ετοιμόρροπες και κατά συνέπεια ακατοίκητες. Συνολικά τέσσερις χιλιάδες οικήματα πλημμύρισαν, ενώ πάνω από 3.500 άνθρωποι έμειναν άστεγοι στην Αθήνα και χίλιοι στον Πειραιά. Σύμφωνα με το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Δημοσίων Έργων, οι υλικές ζημίες που προκλήθηκαν ήταν οι μεγαλύτερες της τελευταίας πεντηκονταετίας.

(αριστερά) Άστεγοι που έχασαν τα σπίτια τους από την φονική θεομηνία της 5ης Νοεμβρίου έχουν βρει καταφύγιο σε εκκλησία (δεξιά) ομαδική κηδεία επταμελούς οικογένειας που σκοτώθηκε ακαριαία από την ορμητική νεροποντή

Τις επόμενες μέρες της καταστροφής όλοι οι πληγέντες στεγάστηκαν σε τοπικά σχολεία. Για την διαβίωσή τους “διετέθησαν δύο κλινοσκεπάσματα εις έκαστον, 6.400 μερίδες ξηράς τροφής, 5.500 χιλιόγραμμα άρτου και 1.00 μερίδες θερμού συσσιτίου“, σύμφωνα με ρεπορτάζ της εποχής. Ωστόσο, γρήγορα τα ληφθέντα μέτρα χαρακτηρίστηκαν ως πρόχειρα και σπασμωδικά, καθώς κυκλοφόρησαν καταγγελίες για “άθλιες συνθήκες διαβίωσης” στα σχολεία.

Τι έφταιξε

Η κοσμογονική πλημμύρα ήρθε δύο μέρες μετά την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή, μία εβδομάδα μετά τις “εκλογές βίας και νοθείας” της 29ης Οκτωβρίου 1961. Η κυβέρνηση της ΕΡΕ μετρούσε ήδη πέντε χρόνια στην ηγεσία της χώρας και δέχτηκε τη σφοδρότατη κριτική τόσο της αντιπολίτευσης όσο και μερίδας επιστημόνων.

Η ομάδα ειδικών που μελέτησε τα αίτια της καταστροφής κατέληξε στα εξής συμπεράσματα. Αρχικά, από βροχομετρικής άποψης η βροχή έφτασε μέσα σε 40 λεπτά σε “κρίσιμο σημείο”, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι το βροχομετρικό ύψος μπορούσε να δικαιολογήσει την προκληθείσα καταστροφή.

Όσον αφορά την ορμή των υδάτων που κατέρχονταν από την Πάρνηθα, οι ειδικοί εξήγησαν πως “υπέστη ανάσχεσιν εις πολλά σημεία και όγκοι του ορμητικού παραχειμάρρου Λιοσίων, του εκβάλλοντος εις τον Κηφισόν συνσωρεύθησαν εις πολλά σημεία, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τεράστιαι πιέσεις και να προκληθεί η βιαία των διέξοδος προς τας κατοικημένας περιοχάς“.

Την ίδια στιγμή προέτρεπαν την κυβέρνηση να προχωρήσει σε “έργα αποχετεύσεως με κάθε θυσίαν“, ενώ εφιστούσαν την προσοχή “επί της αλογίστου επεκτάσεως των οικοδομουμένων εκτός σχεδίου πόλεως περιοχών“.

Ο Γεώργιος Παπανδρέου από την πλευρά της αντιπολίτευσης διατεινόταν ότι ο Καραμανλής “είχε αφήσει την Αθήνα έρμαιη στο έλεος των στοιχείων της φύσης, χωρίς στοιχειώδη αποχετευτικά και άλλα έργα υποδομής“. Ο Υπουργός Συγκοινωνιών και Δημοσίων έργων Σόλων Γκίκας, υπερασπιζόμενος τις κυβερνήσεις της ΕΡΕ δήλωνε πως “εξετελέσθησαν όσα ουδέποτε έργα” και επέρριψε τυχόν ευθύνες στις προηγούμενες κυβερνήσεις.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΗΝ "ΜΤΧ"

Η κατολίσθηση της Καστέλλας το 1930. Οι κάτοικοι ξύπνησαν έντρομοι νομίζοντας ότι ήταν σεισμός. H είδηση πέρασε στα “ψιλά” λόγω της ανακήρυξης της Στάρ Ελλάς ως ωραιότερης στην Ευρώπη