Πού βρίσκονται τα ξύλινα μπαλκόνια με τις βουκαμβίλιες, όπου οι παρέες απολάμβαναν τις βραδιές; Η γειτονιά με τις αυλές επέζησε, αλλά τα σπίτια άλλαξαν χέρια και τα παράθυρα έκλεισαν

Άνθρωποι χαμογελαστοί, παρέες καθισμένες σε ξύλινα μπαλκόνια και αυλές, που νομίζεις ότι βγήκαν από παραμύθι. Η βουκαμβίλια σκαρφαλώνει στην κουπαστή και “περιπλέκεται” με τη συντροφιά.

Καταλαβαίνουμε ότι η γειτονιά έχει χρώμα και ας είναι ασπρόμαυρη η λήψη. Καταλαβαίνουμε ότι άνθρωποι έχουν χαρά και απολαμβάνουν την όμορφη βραδιά.

Η φωτογραφία στην πλήρη ανάπτυξή της γοητεύει ακόμα περισσότερο και δείχνει ότι οι ένοικοι του ισογείου επικοινωνούν με αυτούς του ορόφου λες και δεν τους χωρίζει καμία απόσταση.

Αν και χώρια δείχνουν ότι είναι όλοι μαζί.

Η συνοικία που απεικονίζεται στην φωτογραφία έχει χαρακτηριστεί ως “ιερή” γιατί βρίσκεται στους πρόποδες του … βράχου.

Τα πλακόστρωτα δρομάκια της θυμίζουν σκηνικό ταινίας του ελληνικού κινηματογράφου. Τα πέτρινα σκαλιά της έχει κατέβει η κυρία Κοκοβίκου στο “Η δε γυνή …” αλλά και ο  Δημήτρης Χορν χορεύοντας μόλις πούλησε την ψυχή του στο διάβολο στην ταινία «Αλλοίμονο στου Νέους». Εκεί βρέθηκε και η μοιραία «Στέλλα»με τη Μελίνα Μερκούρη.

Το σημερινό όνομα της υφίσταται από το τέλος του 16^ου αιώνα. Περιλάμβανε αρχικά το τμήμα γύρω από το μνημείο του Λυσικράτη, από την οδό Τριπόδων μέχρι τον Άγιο Νικόλαο τον Ραγκαβά.

Σύμφωνα με τον αθηναιογράφο, Δημήτριο Καμπούρογλου, στην διασταύρωση των οδών Θέσπιδος, Αδριανού και Τριπόδων, υπήρχε μια μεγάλη, άσπρη πλάκα από την οποία πήρε το όνομα της αρχικά η περιοχή και αργότερα ολόκληρη η συνοικία.

Μια άλλη εκδοχή θέλει, το όνομα της να προέρχεται από την αρβανίτικη λέξη «πλάκ», που σημαίνει παλαιά. Επομένως «Πλάκ Αθήνα», σημαίνει Παλαιά Αθήνα, και ταυτίζεται με την διαμονή των Αρβανιτών της Αργοναυπλίας, στη συνοικία στα τέλη του 16^ου αιώνα, όταν καταδιωκόμενοι από τους Τούρκους, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, αποκαλώντας την «Παλαιά».

Από εκεί προέρχονται και οι «γκάγκαροι», οι πρώτοι γηγενείς Αθηναίοι.

Αντικειμενικά η λέξη «γκάγκαρος» προέρχεται από την λέξη «γκάγκαρο» η οποία υποδηλώνει το ξύλο που αμπαρώνει εσωτερικά τις πόρτες. Στη μεταφορική της εκδοχή, η λέξη παραπέμπει στους απόμακρους εσωστρεφείς ανθρώπους. Από το 1930, στην περιοχή της Πλάκας ξεκίνησαν οι διαδικασίες απαλλοτρίωσης, της αρχαίας αγοράς και σταδιακά τη χαρακτήρισαν διατηρητέα.

Η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής άρχισε να γίνεται εμπόδιο, τροφοδοτώντας έτσι κίνητρα για πολεοδομικές παραβάσεις, που συνεχίστηκαν για πολλές δεκαετίες.

Το αποτέλεσμα ήταν να την εγκαταλείψουν πολλοί κάτοικοι. Πολλά χρόνια αργότερα, με την παρέμβαση του Αντώνη Τρίτση, η Πλάκα προστατεύθηκε από την ηχορύπανση με την απαγόρευση των νυχτερινών κέντρων διασκέδασης στην περιοχή.

Λίγα χρόνια πριν, ο τότε υπουργός Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος, Στέφανος Μάνος, έλαβε ειδικά μέτρα προστασίας για την περιοχή, όπως η απαγόρευση διαφημιστικών πινακίδων, η πεζοδρόμηση οδών και η ανακήρυξη πολλών κτιρίων, ως διατηρητέων.

Η περιοχή της Πλάκας έχει χαρακτηριστεί εκτός όλων των άλλων, ως “Μουσείο όλων των Σχολών Αρχιτεκτονικής”, αφού με μια βόλτα στην περιοχή συναντάμε κτίσματα όλων των περιόδων και όλων των τεχνοτροπιών, ακόμα και από την οθωμανική περίοδο. Επικρατούν, τα λιθόκτιστα με κεραμοσκεπή σπίτια, με κύριο γνώρισμα τους την αυλή, την ανοιχτή στοά στο ισόγειο, και το χαγιάτι στον όροφο.

Ξεχωριστή περίπτωση αποτελούν τα Αναφιώτικα, που δημιουργήθηκαν  από τους Αναφιώτες,  εσωτερικούς μετανάστες στην Αθήνα, αλλά και άλλους νησιώτες κτιστάδες, που στα μέσα του 19ου αιώνα ήρθαν στην Αθήνα, προς αναζήτηση καλύτερης τύχης. Η αισθητική της συνοικίας παραπέμπει σε Αιγαιοπελαγίτικη τεχνοτροπία.

Από τα πιο ιστορικά σημεία της περιοχής είναι η “Πλατεία Μνημείου του Λυσικράτη” και η “Μονή Καπουτσίνων”.

Η Πλατεία ονοματοδοτήθηκε από το Μνημείο του Λυσικράτους. Παλαιότερα, στον χώρο υπήρχε η Μονή των Καπουτσίνων.

Στην περίφραξη γύρω από το Μνημείο υπάρχει αναμνηστική πλάκα, που γνωστοποιεί ότι στη Μονή των Καπουτσίνων, είχε φιλοξενηθεί ο μεγάλος ποιητής και φιλέλληνας Λόρδος Μπάιρον. Την πλάκα είχαν τοποθετήσει Γάλλοι αρχαιολόγοι τον 19ο αιώνα. Στην οδό Μνησικλέους 12, υπήρχε μια από τις βρύσες της Αθήνας, φτιαγμένη το 1708. Σήμερα στη θέση της υπάρχει ένα νεοκλασικό κτήριο.

Πληροφορίες αντλήθηκαν από το προσωπικό ιστολόγιο του συγγραφέα Πάνου Αβραμόπουλου.

Φωτογραφικό υλικό αντλήθηκε από την σελίδα “Παλιές Φωτογραφίες της Ελλάδας”

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Η άγνωστη αντιστασιακή δράση των Καλύμνιων κατά της ιταλικής κατοχής με ορμητήριο την Πλάκα. Ο ρόλος των φοιτητών και που έδιναν τα μυστικά ραντεβού…