Γιατί η κλιματική κρίση μπορεί να διαβρώσει τα αρχαία μνημεία και να βυθίσει παραθαλάσσιους οικισμούς στην Ελλάδα

Έχετε φανταστεί ότι η τρομερή ζέστη λόγω της κλιματικής αλλαγής μπορεί να διαβρώσει τα αρχαία μας, να μειώσει τον τουρισμό και η θάλασσα να “πνίξει” περιοχές που έχουν κτιστεί πάνω στο κύμα, όπως οικισμοί στη Σίφνο ή στη Μήλο;

Έχετε σκεφτεί ότι τα φθηνά κινέζικα προϊόντα θα τα πληρώσουμε πανάκριβα, καθώς η Κίνα είναι “πρωταθλήτρια” στην εκπομπή ρύπων, με παγκόσμιες συνέπειες;

Ο δημοσιογράφος Θοδωρής Γεωργακόπουλος, μέσα από το βιβλίο του “Μια ελληνική κλιματική κρίση”, από τις εκδόσεις Ψυχογιός, δίνει απαντήσεις σε 50 ερωτήσεις σχετικά με την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της.

Σίγουρα, έχουμε όλοι σκεφτεί και μάλιστα βασανιστικά το κεφάλαιο “καύσωνας”. Τον Ιούλιο του 2023, η Ελλάδα αντιμετώπισε τον πιο παρατεταμένο και έντονο καύσωνα στην ιστορία της, γνωστό ως «Κλέων». Διήρκεσε έως και 15 ημέρες, με θερμοκρασίες άνω των 30°C ακόμα και τη νύχτα, όπως στα Πατήσια για 307 συνεχόμενες ώρες.

Στις 23 Ιουλίου, στο Γύθειο καταγράφηκαν 46,4°C, η τέταρτη υψηλότερη θερμοκρασία που έχει σημειωθεί ποτέ στη χώρα. Λόγω των συνθηκών, έκλεισαν αρχαιολογικοί χώροι, περιορίστηκαν δραστηριότητες και αυξήθηκε η χρήση κλιματισμού.

Ξέσπασαν πυρκαγιές, με αποκορύφωμα τη Ρόδο, όπου έγινε η μεγαλύτερη επιχείρηση εκκένωσης στην ιστορία της Ελλάδας. Ήταν ο θερμότερος μήνας στα 160 χρόνια μετεωρολογικών καταγραφών.

Η κλιματική αλλαγή είναι ένα φαινόμενο που επηρεάζει όλο και περισσότερο τη ζωή μας. Ο καιρός αλλάζει, οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν και τα φυσικά φαινόμενα γίνονται πιο έντονα. Πολλοί αναρωτιούνται τι ακριβώς είναι, τι την προκαλεί και πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε.

Συνοπτικά, οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα μπορεί να είναι οι εξής:

1. Η κλιματική αλλαγή θα προκαλεί ακόμα περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα.
2. Θα κάνει υπερβολική ζέστη.
3. Η αγροτική παραγωγή θα αντιμετωπίσει προβλήματα
4. Θα επηρεαστεί αρνητικά ο τουρισμός
5. Θα κινδυνέψουν από διάβρωση τα αρχαία μνημεία
6. Θα διαρκεί περισσότερο η “περίοδος αυξημένου κινδύνου” για τις πυρκαγιές
7. Θα ανέβει η στάθμη της θάλασσας
8. Όλα θα έχουν ένα κόστος

Πρέπει να μειώσουμε τα αεροπορικά ταξίδια;

Κάθε στιγμή που περνάει, 1,3 εκ. άνθρωποι ταξιδεύουν με αεροπλάνο. Για να πετάξουν, χρησιμοποιούνται ορυκτά καύσιμα, με αποτέλεσμα να εκπέμπονται αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Λύση στο πρόβλημα δεν υπάρχει, καθώς δεν έχουν κατασκευαστεί ηλεκτρικά αεροπλάνα. Σχεδόν 2,5% των συνολικών εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα προέρχονται από αυτά.

Ένα ταξίδι στην πρώτη θέση μιας υπερατλαντικής  πτήσης εκπέμπει οχτώ φορές περισσότερα αέρια θερμοκηπίου για κάθε χιλιόμετρο από ό,τι ένα ταξίδι με αστικό λεωφορείο ή με ένα μικρό ηλεκτρικό αυτοκίνητο.

Οι ανεμογεννήτριες κάνουν καλό ή κακό; Ο μύθος και η πραγματικότητα

Σύμφωνα με τον Θοδωρή Γεωργακόπουλο, σε έρευνα του 2022, το 55,1% των Ελλήνων και των Ελληνίδων υποστήριζαν ότι “μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στα δάση φύτρωναν ανεμογεννήτριες”.

Η αιολική ενέργεια αποτελεί ανανεώσιμη και καθαρή πηγή ενέργειας.  Είναι από τις καλύτερες πηγές ενέργειας, η οποία είναι προτιμότερη από το πετρέλαιο, το λιγνίτη ή το φυσικό αέριο. Υπάρχουν πολλοί αυστηροί κανόνες για το πού μπορούν να δημιουργηθούν αιολικά πάρκα. Ένας από αυτούς είναι ότι απαγορεύονται να χτίζονται ανεμογεννήτριες σε περιοχές που έχει προηγηθεί δασική πυρκαγιά.

Ευθύνεται η κλιματική αλλαγή για τις πυρκαγιές;

Τον Αύγουστο του 2023, καταγράφηκε η μεγαλύτερη δασική πυρκαγιά στην Ελλάδα, στα δάση του νότιου Έβρου. Η αρχή της καταστροφής έγινε από κεραυνό που “χτύπησε” το Νότιο Δασικό Σύμπλεγμα Έβρου, το βράδυ της 19ης Αυγούστου. Η πυρκαγιά επεκτάθηκε γρήγορα, σε σημείο που άρχισε να απειλεί το πανεπιστήμιο και το νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης, τα οποία και εκκενώθηκαν.

Λίγες μέρες αργότερα, ξέσπασε και δεύτερη πυρκαγιά στο δάσος της Δαδιάς, όπου υπάρχουν ενδείξεις ότι ξεκίνησε από φωτιά που είχαν ανάψει πρόσφυγες. Δεκαεπτά μέρες μετά, είχαν καεί περισσότερα από 950.000 στρέμματα. Ήταν η μεγαλύτερη δασική πυρκαγιά που έχει καταγραφεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν έφταιγε η κλιματική αλλαγή για τις φωτιές. Από πάντα υπήρχαν τέτοια φαινόμενα, ενώ σε πολλές περιοχές του πλανήτη, όπως η Ελλάδα, αποτελεί μέρος του οικοσυστήματος. Σύμφωνα με τις πηγές του κύριου Γεωργακόπουλου, τα δάση στη Μεσόγειο έχουν φτιαχτεί με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να καίγονται κάθε 30-40 χρόνια.

“Όχι ταυτόχρονα και ολόκληρα, αλλά φυσιολογικά, ακόμα και χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Αυτό είναι κάτι που οι άνθρωποι γνωρίζουν από την αρχαιότητα κιόλας και έχουν μάθει να ζουν με αυτή την πραγματικότητα και να τη διαχειρίζονται”, αναφέρει στο βιβλίο του “Μια ελληνική κλιματική κρίση“.

Οι φωτιές προκαλούνται από κεραυνούς, ατυχήματα ή εμπρησμούς και όχι από την αύξηση της θερμοκρασίας. Όμως, η υψηλότερη θερμοκρασία και η ξηρασία κάνουν τα φυτά και το έδαφος πιο ξηρά και εύφλεκτα, διευκολύνοντας έτσι την έναρξη και την εξάπλωση των πυρκαγιών.

Ευθύνεται η κλιματική αλλαγή για τις πλημμύρες;

Μια από τις πιο μεγαλύτερες πλημμύρες στην Ελλάδα ήταν αυτή στη Θεσσαλία, μετά την καταιγίδα “Ντάνιελ”. Όταν ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος επισκέφτηκε το χωριό Βλοχός, είχε σκεπαστεί από λάσπη. Οι δρόμοι ήταν απροσπέλαστοι και κανένα όχημα δεν μπορούσε να προσεγγίσει την περιοχή εκτός από μεγάλα τζιπ ή τρακτέρ.

Οι κάτοικοι έπρεπε να πετάξουν όλα τους τα πράγματα, τα χωράφια ήταν καλυμμένα με μολυσμένη λάσπη και τα σπίτια έπαθαν ολοκληρωτική καταστροφή, καθώς αυτή η λάσπη δεν μπορούσε να καθαριστεί.

Οι πλημμύρες αυξάνονται για διάφορους λόγους. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας φέρνει συχνότερες πλημμύρες στις παράκτιες περιοχές. Το γρήγορο λιώσιμο των πάγων αυξάνει τη ροή των ποταμιών, τα οποία συχνά ξεχειλίζουν. Παράλληλα, η κλιματική αλλαγή, παρότι μειώνει τις βροχές σε κάποιες περιοχές, κάνει τις καταιγίδες πιο έντονες.

Ο θερμότερος αέρας συγκρατεί περισσότερους υδρατμούς, άρα, όταν βρέχει, πέφτει περισσότερο νερό μαζεμένο. Αντί για σταθερή και ήπια βροχή, έχουμε δυνατές καταιγίδες που το έδαφος δεν προλαβαίνει να απορροφήσει. Έτσι, η περισσότερη βροχή δεν ωφελεί, αλλά προκαλεί καταστροφές.

Ποιες είναι οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα;

“Η Ελλάδα ακόμα είναι ένα ευχάριστο μέρος για να ζει κανείς. Είμαστε τυχεροί που βρεθήκαμε να ζούμε σε αυτή την όμορφη γωνιά του πλανήτη. Παρ’ όλα αυτά, όλες και όλοι έχουμε διαπιστώσει ότι αργά, αλλά αναμφισβήτητα, οι συνθήκες αλλάζουν. Και μάλιστα εδώ αλλάζουν πιο γρήγορα απ’ ό,τι στα περισσότερα άλλα σημεία του πλανήτη. Η Μεσόγειος είναι ένα από τα επονομαζόμενα «κλιματικά hotspots» της Γης.

Η ατμόσφαιρα εδώ θερμαίνεται 20% γρηγορότερα απ’ ό,τι ο μέσος όρος του κόσμου, και οι συνέπειες γίνονται πιο γρήγορα αισθητές. Σε περίπτωση που ο κόσμος ξεφύγει πέρα από τους +2°C, οι αλλαγές στα οικοσυστήματα αυτού του μέρους του πλανήτη, του δημοφιλέστερου τουριστικού προορισμού στη Γη, όπου ζουν πάνω από μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι (και εμείς), θα είναι πάρα πολύ έντονες”, αναφέρει ο Θοδωρή Γεωργακόπουλος στο βιβλίο “Μια ελληνική κλιματική κρίση”.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς ως πολίτες;

“Η λύση για την κλιματική αλλαγή θα έρθει από τις κυβερνήσεις, τους νόμους, τους κανόνες και τη διεθνή συνεργασία. Όχι από καθέναν και καθεμιά ξεχωριστά. Οπότε εμείς τι κάνουμε; Δε θέλουμε να αλλάξουμε τη ζωή μας, δε θέλουμε να επιστρέψουμε στην εποχή του χαλκού ή του λίθου, θέλουμε να συνεχίσουμε να απολαμβάνουμε ό,τι έχει να μας προσφέρει ο σύγχρονος κόσμος και οι κατακτήσεις της επιστήμης και της τεχνολογίας, δε θέλουμε να αναλωνόμαστε σε ανούσιες δράσεις περιβαλλοντικής ευαισθησίας που δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα”, αναφέρει ο δημοσιογράφος Θοδωρής Γεωργακόπουλος.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η αλλαγή θα έρθει με τα εξής:

1. Οι κυβερνήσεις, οι διακυβερνητικοί και υπερεθνικοί οργανισμοί μπορούν να επιβάλλουν κανόνες.
2. Ο ακτιβισμός και διάφορες οικολογικές δράσεις
3. Αλλαγές στην προσωπική ζωή και τις συνήθειες.

   Ποια κράτη ευθύνονται για τις περισσότερες εκπομπές;

   Η ανθρωπότητα εκπέμπει τεράστιες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου, αλλά όχι ισότιμα: οι πλούσιες και πολυπληθείς χώρες εκπέμπουν περισσότερο, ενώ μεγάλο μέρος των εκπομπών προέρχεται από παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής. Πολλές ανεπτυγμένες χώρες εμφανίζουν μείωση, μεταφέροντας όμως τις ρυπογόνες δραστηριότητες αλλού. Σύμφωνα με το παρατηρητήριο EDGAR της ΕΕ, τα περισσότερα αέρια εκπέμπουν οι εξής χώρες:

   1. Κίνα (32,9)
   2. ΗΠΑ (12,6)
   3. ΕΕ (7,3)
   4. Ινδία (7)
   5. Ρωσία (5)
   6. Ιαπωνία (2,8)
   7. Ινδονησία (1,8)
   8. Ιράν (1,8)
   9. Νότια Κορέα (1,7)
   10. Σαουδική Αραβία (1,6)

Διαβάστε περισσότερα για την κλιματική αλλαγή στο βιβλίο του δημοσιογράφου Θοδωρή Γεωργακόπουλου,  “Μια ελληνική κλιματική κρίση”  που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Αρχική εικόνα: Pexels