Ο πρώτος πολιτικός που έκανε χρήση της εικόνας του σε προεκλογική καμπάνια. Πώς κέρδισε τις εκλογές

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Κάθε φορά που προκηρύσσονται εκλογές, οι υποψήφιοι για τα διάφορα πολιτικά αξιώματα προσπαθούν να προβληθούν μέσω της εικόνας τους, είτε με αφίσες σε δημόσιους χώρους είτε μέσω διαφημίσεων στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο.

Αυτή η άμεση προβολή στο εκλογικό σώμα ενός υποψηφίου αιρετού «άρχοντα» μέσω της εικόνας του συνδέεται με το δημοκρατικό πολίτευμα. Ωστόσο, δεν ξεκίνησε στην πρώτη δημοκρατία στον κόσμο, την Αθήνα, αλλά την αρχαία Ρώμη, την εποχή της «Δημοκρατίας».

Ο υποψήφιος άρχοντας στη Ρώμη

Η ρωμαϊκή «δημοκρατία» είχε σαφώς λιγότερα δημοκρατικά χαρακτηριστικά σε σχέση με την αθηναϊκή της κλασικής εποχής. Ήταν περισσότερο μία ολιγαρχία. Όμως, για διάφορες θέσεις εξουσίας οι υποψήφιοι -όλοι τους αριστοκράτες- εκλέγονταν από τα μέλη της κατώτερης τάξης των λεγόμενων “Πληβείων”. Απ’ αυτούς βγαίνει ο σύγχρονος υποτιμητικός όρος “πλέμπα”.

Στους αιρετούς άρχοντες της Ρώμης συμπεριλαμβάνονταν και οι δύο ύπατοι, οι οποίοι κατείχαν το ανώτατο εκτελεστικό αξίωμα της ρωμαϊκής δημοκρατίας. Για μία τέτοια θέση κατέβηκε υποψήφιος ο Λούκιος Χοστίλιους Μανκίνος (Lucius Hostilius Mancinus), το 146 π. Χ..

Μέχρι τότε, ήταν ένας από τους διοικητές του ρωμαϊκού στρατού που πολέμησε στον Γ΄  Καρχηδονιακό Πόλεμο (149-146 π.Χ.) και το 146 π. Χ. κατέστρεψε συθέμελα την Καρχηδόνα. Ο Μανκίνος θέλησε να εκμεταλλευθεί στο έπακρο τη νικηφόρα έκβαση του πολέμου και, αμέσως μετά το τέλος του, υπέβαλε υποψηφιότητα για ύπατος.

Υπερβολές και προπαγάνδα

Σύμφωνα με τις αρχαίες φιλολογικές πηγές, ο Μανκίνος κέρδισε τις εκλογές, γιατί στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου διαφήμιζε συνεχώς τη δράση του στον Γ’ Καρχηδονιακό Πόλεμο. Μεταξύ άλλων, πλήρωσε ζωγράφους, για να φιλοτεχνήσουν μεγάλους πίνακες ζωγραφικής που απεικόνιζαν διάφορες φάσεις του πολέμου αυτού.

Οι πίνακες αυτοί αναρτήθηκαν σε δημόσιους χώρους στη Ρώμη. Η μορφή του Μανκίνου ήταν κυρίαρχη, καθώς σε αυτόν αποδιδόταν ο πρωταγωνιστικός ρόλος στην κατάληψη και καταστροφή της Καρχηδόνας, της μεγάλης αντιπάλου της Ρώμης.

Για χρόνια, ο γνωστός Ρωμαίος πολιτικός, Κάτων ο Τιμητής φώναζε στη ρωμαϊκή σύγκλητο ότι “η Καρχηδόνα πρέπει να καταστραφεί” (Carthago delenda est).

Όμως, ο Μανκίνος δεν ήταν παρά ένας υφιστάμενος του Σκιπίωνα Αιμιλιανού, του επικεφαλής στρατηγού που κατέλαβε την Καρχηδόνα. Έτσι οι προεκλογικές εικόνες του Μανκίνου προκάλεσαν τη δικαιολογημένη αγανάκτηση του Σκιπίωνα, ο οποίος κατήγγειλε στους συμπολίτες του τα “προεκλογικά ψέματα” του υποψηφίου υπάτου.

Οι εικόνες κερδίζουν τις εκλογές!

Όμως, παρά την αντίδραση του Σκιπίωνα, οι πίνακες αποδείχθηκαν ιδιαίτερα αποτελεσματικοί, αφού ο Μανκίνος κέρδισε τελικά τις εκλογές και έγινε ένας από τους δύο υπάτους της Ρώμης το 146/145 π.Χ.

Ο Μανκίνος δεν ήταν μόνο πρωτοπόρος στη χρήση της εικόνας, για να κερδίσει εκλογές, αλλά ήταν και ο πρώτος που παρουσίασε μια υπερβολική ή ακόμη και ψευδή εικόνα των επιτευγμάτων του. Αν ζούσε σήμερα, θα ήταν υπερήφανος για τους διαδόχους του, τους διαφημιστές πολιτικών, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις τους συνδέουν με σημαντικά έργα, με τα οποία έχουν ελάχιστη ή και καθόλου σχέση.