Πάρτι φοροδιαφυγής στα ενοίκια. Περίπου 210€ το μέσο ενοίκιο ακόμη και στο κέντρο της Αθήνας

Σε μια εποχή που το κόστος στέγασης έχει εκτοξευθεί σε όλη την Ελλάδα –κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα–, τα επίσημα φορολογικά στοιχεία αποκαλύπτουν ένα εκτεταμένο φαινόμενο φοροδιαφυγής στον τομέα των ενοικίων. Η αναντιστοιχία μεταξύ των δηλωμένων ποσών στις φορολογικές δηλώσεις και των πραγματικών τιμών που επικρατούν στην αγορά ακινήτων είναι ενδεικτική.

Σύμφωνα με στοιχεία που αντλήθηκαν από τις δηλώσεις φορολογουμένων για τα έτη 2017-2023, η μέση μηνιαία δαπάνη ενοικίου για κύρια κατοικία κυμάνθηκε το 2023 στα 211 ευρώ ανά φορολογούμενο. Αντίστοιχα, για φοιτητικές κατοικίες η μέση μηνιαία δαπάνη ήταν 173 ευρώ. Αυτά τα ποσά παραμένουν εμφανώς χαμηλότερα από τις πραγματικές τιμές της αγοράς. Αν γυρίσουμε μερικά χρόνια πίσω διαπιστώνουμε ότι τα πράγματα ήταν ακόμη χειρότερα. Συγκεκριμένα, το 2019 καταγράφηκε η χαμηλότερη μέση δαπάνη ενοικίου, η οποία ήταν στα 186 ευρώ, ενώ για φοιτητική κατοικία το μέσο δηλωθέν μηνιαίο εισόδημα είχε διαμορφωθεί το 2017 στα 150 ευρώ.

Σύμφωνα με στοιχεία από το Spitogatos.gr για το τέταρτο τρίμηνο του 2023 (χρησιμοποιούνται στοιχεία του 2023 για να είναι συγκρίσιμα), το μέσο ζητούμενο ενοίκιο στο κέντρο της Αθήνας είχε φθάσει στα 10 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, με τα νότια προάστια να φθάνουν ακόμη και στα 12 ευρώ. Ενα διαμέρισμα 80 τ.μ. στο κέντρο της Αθήνας κοστίζει περίπου 800 ευρώ τον μήνα, ενώ το ίδιο ακίνητο στα νότια προάστια μπορεί να ξεπεράσει τα 950 ευρώ. Οι πραγματικές τιμές δηλαδή είναι έως και τέσσερις φορές υψηλότερες από τα ποσά που εμφανίζονται στις δηλώσεις. Η απόκλιση αυτή αποδίδεται σε εκτεταμένη υποδήλωση ενοικίων ή ακόμη και σε μη δήλωση εισοδημάτων από μισθώσεις. Οι πληρωμές σε μετρητά και η αποφυγή συμβολαίων συμβάλλουν όπως όλα δείχνουν στη διαιώνιση του φαινομένου. Ανησυχητικά είναι και τα στοιχεία της Eurostat, σύμφωνα με τα οποία η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη στην Ε.Ε. σε ποσοστό νοικοκυριών που δαπανούν το 35,2% του εισοδήματός τους για στέγαση. Το πρόβλημα είναι δηλαδή διπλό: οι πολίτες επιβαρύνονται υπέρμετρα για στέγη, ενώ το κράτος χάνει φορολογικά έσοδα από την αδήλωτη δραστηριότητα.

Η ανάγκη για εντατικοποίηση των ελέγχων αλλά και για κίνητρα συμμόρφωσης είναι προφανής. Η υποχρεωτική χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών, η διασταύρωση στοιχείων από πλατφόρμες μισθώσεων και η στοχευμένη ενίσχυση των ενοικιαστών με αποδείξεις ενοικίου θα μπορούσαν να περιορίσουν το πρόβλημα, αναφέρουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου. Η στέγαση είναι βασική ανάγκη και η διαφάνεια στις συναλλαγές της δεν είναι μόνο θέμα δικαιοσύνης, αλλά και ζήτημα κοινωνικής συνοχής. Τα τελευταία δύο χρόνια η κυβέρνηση έχει επιχειρήσει να δώσει λύση στο μεγάλο αυτό πρόβλημα, αλλά προς το παρόν τα μέτρα δεν έχουν φέρει αποτελέσματα. Τα κίνητρα (τριετής απαλλαγή από τον φόρο για όσους ανοίξουν κλειστά διαμερίσματα) και η επιστροφή ενός ενοικίου θα φανούν ενδεχομένως τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, σε αυτό που καταλήγουν όλοι είναι ότι η κυβέρνηση πρέπει να δράσει άμεσα.

Ενας από τους λόγους της υποδήλωσης των εισοδημάτων από ενοίκια είναι και η υψηλή φορολογία. Οι συντελεστές για εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ εκτινάσσονται από το 15% στο 35% και για ακόμη υψηλότερα εισοδήματα στο 45%. Εχει διαπιστωθεί ότι όσο μεγαλύτερη είναι η φορολογία τόσο αυξάνεται και η φοροδιαφυγή. Στις σκέψεις της κυβέρνησης είναι να «πειράξει» την κλίμακα με την οποία φορολογούνται τα εισοδήματα από ενοίκια, προσθέτοντας έναν ή δύο συντελεστές με στόχο να περιορισθούν οι επιβαρύνσεις.

Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι θα επιλυθεί αυτόματα το μεγάλο πρόβλημα. Τα μέτρα είναι εξαιρετικά πιθανόν να συνοδευτούν και από πρόστιμα για όσους φοροδιαφεύγουν. Ηδη οι προτάσεις που έχουν «πέσει» στο τραπέζι είναι πολλές, χωρίς ωστόσο να έχουν αξιολογηθεί και να έχει ληφθεί κάποια απόφαση. Μια αποτελεσματική πρόταση για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής στα ενοίκια στην Ελλάδα είναι η υποχρεωτική καταβολή όλων των ενοικίων μέσω τραπεζικού συστήματος (π.χ. τραπεζική κατάθεση ή e-banking) και η αυτόματη διασταύρωση αυτών των πληρωμών με τα δηλωθέντα ποσά στην εφορία, αλλά και με βάση τις πραγματικές τιμές που ισχύουν στην αγορά.

Παράλληλα εξετάζονται και τα εξής:

• Φορολογικό μπόνους για τους ενοικιαστές που δηλώνουν το ενοίκιο με αποδείξεις (π.χ. έκπτωση φόρου). Για παράδειγμα, οι ενοικιαστές που προσκομίζουν αποδεικτικά τραπεζικών πληρωμών δικαιούνται έκπτωση φόρου έως 10% επί του συνολικού ποσού ενοικίου, με ανώτατο όριο (π.χ.) τα 1.000 ευρώ ετησίως.

• Κάθε καταβολή μισθώματος για κύρια ή δευτερεύουσα κατοικία, επαγγελματικό ή τουριστικό ακίνητο πραγματοποιείται αποκλειστικά μέσω τραπεζικού ιδρύματος (κατάθεση, πάγια εντολή ή ηλεκτρονική μεταφορά).

• Σε περιοχές που διαπιστώνονται σημαντικές αποκλίσεις θα διενεργούνται εκτεταμένοι έλεγχοι μεταξύ αγοραίων τιμών και δηλωμένων ποσών και με χρήση ψηφιακών εργαλείων και cross-checks με Airbnb, πλατφόρμες αγγελιών κ.ά.

Πηγή| Kathimerini