Το δημόσιο νεκροτομείο στο Παρίσι, που επισκέπτονταν τουρίστες για να δουν εκατοντάδες νεκρούς αγνώστου ταυτότητας

Τη δεκαετία του 1870, το Παρίσι διοργάνωσε μια μακάβρια “έκθεση”, προκειμένου να διαχειριστεί τους νεκρούς που δεν αναζητούσε κανείς. Η επίσκεψη στο νεκροτομείο της πόλης ήταν μια καθημερινή “ιεροτελεστία” για πολλούς Παριζιάνους.

Μέσα στο κτίριο, οι αζήτητοι νεκροί τoυ Παρισιού ήταν ξαπλωμένοι πάνω σε μαρμάρινες πλάκες, με λίγο νερό, το οποίο είχε σκοπό να καθυστερήσει τη σήψη. Κάποιοι φορούσαν ακόμα τα ρούχα που είχαν όταν βρέθηκαν, αλλά οι περισσότεροι ήταν γυμνοί, με μόνο ένα δερμάτινο ύφασμα να καλύπτει τα γεννητικά τους όργανα. Άλλα ρούχα, όπως παλτά, μπότες, ακόμα και ομπρέλες, ήταν κρεμασμένα πάνω ή δίπλα στο σώμα, σαν ντεκόρ σε μια ανατριχιαστική βιτρίνα.

Αν το πτώμα βρισκόταν σε προχωρημένη σήψη, οι υπάλληλοι το αντικαθιστούσαν με ένα κέρινο ομοίωμα.

Καθημερινά, πλήθη συγκεντρώνονταν μπροστά στη γυάλινη πρόσοψη. Πωλητές πουλούσαν πορτοκάλια και βάφλες στους επισκέπτες. Ταξιδιωτικοί οδηγοί συμβούλευαν τους τουρίστες να επισκεφτούν το νεκροτομείο μαζί με τη Νοτρ Νταμ και οικογένειες έφερναν τα παιδιά τους. Οι Παριζιάνοι δεν πήγαιναν για να θρηνήσουν, αλλά για να χαζέψουν το μακάβριο θέαμα.

Το νεκροτομείο είχε αρχικά σχεδιαστεί ως εργαλείο για την ταυτοποίηση αγνώστων νεκρών. Αντί γι’ αυτό, έγινε το πιο θλιβερό αξιοθέατο του Παρισιού. Όταν έκλεισε το 1907, ένας δημοσιογράφος είχε πει ότι ήταν “το πρώτο δωρεάν θέατρο για τον λαό”. Υποθέτουμε ότι εννοούσε θέαμα.

Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, το νεκροτομείο δεχόταν καθημερινά περισσότερους επισκέπτες από το Λούβρο και τέσσερις φορές περισσότερους από τον Πύργο του Άιφελ.

Πώς το νεκροτομείο κατέληξε να είναι δημόσιο

Το Παρίσι δεν είχε σκοπό να φτιάξει ένα από τα πιο παράξενα αξιοθέατα του κόσμου. Όλα ξεκίνησαν από ένα πρακτικό πρόβλημα: πώς να διαχειριστεί τους  νεκρούς, τους οποίους δεν μπορούσε να ταυτοποιήσει.

Καθώς ο πληθυσμός της πόλης αυξανόταν ραγδαία στις αρχές του 1800, ξεπερνώντας τoυς 500.000 ανθρώπους, άρχισε να εμφανίζεται ένα ανησυχητικό φαινόμενο. Άνθρωποι πέθαιναν χωρίς να τους ξέρει κανείς. Πτώματα που ανασύρονταν από τον Σηκουάνα ή βρίσκονταν σε σοκάκια, δεν αναγνωρίζονταν ποτέ.

Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, η πόλη άνοιξε το πρώτο της νεκροτομείο το 1804. Ήταν ένα απλό και λειτουργικό κτίσμα, συνδεδεμένο με την Αστυνομική Διεύθυνση. Δεν είχε σκοπό να εντυπωσιάσει, αλλά να δώσει στο κοινό τη δυνατότητα να αναγνωρίσει τους νεκρούς.

Όμως, καθώς το Παρίσι μεγάλωνε, άλλαζε και το νεκροτομείο. Η πόλη μετατρεπόταν σε σκηνή θεάματος, με φαρδιές λεωφόρους, εντυπωσιακές προσόψεις και μνημεία που αναδείκνυαν τη δύναμη και τον εκσυγχρονισμό του κράτους.

Το 1864, το νεκροτομείο μεταφέρθηκε σε νέο κτίριο πίσω από τη Νοτρ Νταμ, στο Ιλ ντε λα Σιτέ. Περιτριγυρισμένο από περαστικούς και με καθαρή θέα από τον δρόμο, το κτίριο έμοιαζε φτιαγμένο, για να τραβά τα βλέμματα. Η γυάλινη πρόσοψή του, οι μαρμάρινες πλάκες στραμμένες προς το παράθυρο και το συνεχές ρεύμα νερού που κυλούσε πάνω από τα σώματα, μετέτρεψαν μια δημόσια υπηρεσία σε θέαμα.

Αυτές οι επιλογές δεν ήταν τυχαίες. Η διάταξη του νεκροτομείου ακολουθούσε τη λογική του εκσυγχρονισμένου Παρισιού του Ωσμάν: τακτοποιημένο, προσβάσιμο και σχεδιασμένο για να είναι ορατό. Ήταν ένας τρόπος να “εκπολιτίσουν” τον θάνατο και, μέσα από αυτό, να τον κάνουν ακαταμάχητα θεαματικό.

Πηγή: National Geographic

Αρχική εικόνα: Wikipedia