Άγιος Σάββας στο Βελιγράδι. Ο μεγαλύτερος ναός των Βαλκανίων με τους 18 τρούλους. Η σχέση με την Αγία Σοφία

Περίπου 2 χιλιόμετρα νότια του ιστορικού κέντρου του Βελιγραδίου, δεσπόζει ο επιβλητικός Καθεδρικός Ναός του Αγίου Σάββα. Είναι η μεγαλύτερη ορθόδοξη εκκλησία των Βαλκανίων και μία από τις μεγαλύτερες του κόσμου.

Αποτελεί τοπόσημο της πρωτεύουσας με φιλοδοξία να γίνει η νέα Αγία Σοφία, αφού το θρησκευτικό μνημείο της Κωνσταντινούπολης λειτουργεί πλέον ως τέμενος. Άλλωστε, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά μοιάζει με την εκκλησία που υπήρξε το πνευματικό και πολιτικό σύμβολο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Έτσι τον χαρακτήρισε και ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς, τον Αύγουστο του 2020, όταν επισκέφτηκε το ναό μαζί με τον τότε Πατριάρχη Ειρηναίο, προκειμένου να επιθεωρήσουν την πορεία των εργασιών ανακαίνισης.

Ο Σέρβος Πατριάρχης είπε ότι “φαίνεται τόσο όμορφος που δεν υπάρχουν οι λέξεις για να τον περιγράψουν”. Ο Ειρηναίος, ο οποίος πέθανε λίγους μήνες αργότερα, τάφηκε στην κρύπτη του ναού.

Ο ναός είναι έδρα της Σερβικής Επισκοπής και ανεγέρθηκε στο σημείο όπου οι Οθωμανοί έκαψαν τα λείψανα του Αγίου Σάββα, κατά τη διάρκεια εξέγερσης το 1595.

Ο Άγιος Σάββας, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο ναός, είναι ο προστάτης των Σέρβων, θεμελιωτής της σέρβικης νομοθεσίας και ιδρυτής της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Τα εμπόδια στο χτίσιμο του ναού

Οι πρώτες σκέψεις για την ανέγερση μιας εκκλησίας αφιερωμένης στον Άγιο Σάββα στο Βελιγράδι, καταγράφονται το 1876, επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Κύριος στόχος ήταν να ολοκληρωθεί ο ναός το 1895, 300 χρόνια από την καύση των λειψάνων του Αγίου Σάββα στην περιοχή Βρατσάρ (Vračar) από τους Τούρκους και τον Σινάν Πασά.

Τελικά, μετά από πολλές άκαρπες προσπάθειες, αλλά και τους δύο Βαλκανικούς Πολέμους που ανέστειλαν κάθε κατασκευαστική πρωτοβουλία, ο Ναός του Αγίου Σάββα θεμελιώθηκε το 1935.

Όμως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και το μετέπειτα καθεστώς του Τίτο, που αρνούνταν να δώσει άδεια συνέχισης των έργων, σταμάτησε για άλλη μία φορά κάθε εξέλιξη στην ανέγερση του ναού.

Μετά από πολλές προσπάθειες του Πατριάρχη Σερβίας Γερμανού του Β’, χορηγήθηκε άδεια συνέχισης των εργασιών στο Ναό του Αγίου Σάββα το 1984. Με αναπροσαρμοσμένες οικοδομικές τεχνικές του αρχιτέκτονα Μπράνκο Πέσιτς (Branko Pešić), η ανέγερση συνεχίστηκε και κατέγραψε μια αναπάντεχη εξέλιξη, υπό το κομμουνιστικό καθεστώς του Τίτο.

Σημείο καμπής αποτέλεσε η λειτουργία που πραγματοποιήθηκε στο ναό στις 12 Μαΐου του 1985, με συμμετοχή 100.000 πιστών!

Η εκκλησία είχε αποκαταστήσει τη θέση της και η κομμουνιστική εξουσία υποχώρησε στις απαγορεύσεις για την κατασκευή της εκκλησίας.

Η ολοκλήρωση του έργου

Τα επόμενα χρόνια, το έργο συνεχίστηκε με δωρεές και ευεργεσίες απλών πιστών αλλά και ομόδοξων κρατών, όπως η Ελλάδα και η Ρωσία. Ορόσημο για την κατασκευή του ναού ήταν το έτος 1989, όταν ο τεράστιος τρούλος, βάρους 4.050 τόνων και διαμέτρου 30 μέτρων, κατασκευασμένος εξ’ ολοκλήρου στο έδαφος, ανυψώθηκε παίρνοντας τη θέση του στην κορυφή της εκκλησίας.

Το 2004, ολοκληρώθηκε η κατασκευή του ναού του Αγίου Σάββα, εκτός από έναν αριθμό εικονογραφιών και διακοσμήσεων στο εσωτερικό του. Φιλοτεχνούνται ακόμη ψηφιδωτά, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγεται και το μεγαλύτερο ψηφιδωτό του κόσμου.

Η “σέρβικη Αγια-Σοφιά”

Κάποια από τα εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του ναού τον αναγάγουν εκτός από θρησκευτικό και σε ένα εθνικό μνημείο της Σερβίας. Το συνολικό ύψος του ναού είναι 78,3 μέτρα, το εσωτερικό του καλύπτει μια έκταση 3,650 τετραγωνικών μέτρων. Μπορεί να φιλοξενήσει 7.000 πιστούς, ενώ στα τέσσερα καμπαναριά του υπάρχουν 49 καμπάνες.

Ο κεντρικός θόλος καλύπτεται από χαλκό και υπάρχει ένας τεράστιος επίχρυσος σταυρός που φαίνεται από όλο το Βελιγράδι. Έχει εμβαδόν 700 τετραγωνικών μέτρων και η έκτασή του είναι 34 μέτρα.

Εκτός από τον κεντρικό θόλο, υπάρχουν άλλοι 13 και πέντε ακόμη, μαζί με 5 άλλους ημιθόλους και άλλους 5 μικρούς θόλους πίσω από το ιερό. Η κεντρική πόρτα του ναού είναι δίφυλλη από βελανιδιά.

Το συνολικό ύψος του εξωτερικού ανέρχεται σε 80 μέτρα και υπάρχουν 18 επίχρυσοι σταυροί στους τρούλους

Το εξωτερικό της εκκλησίας είναι επενδυμένο με λευκό μάρμαρο από την Καβάλα και γρανίτη.

Η 5η μεγαλύτερη ορθόδοξη εκκλησία στον κόσμο

Ο Άγιος Σάββας στο Βελιγράδι είναι ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα και αξιοθέατα της σερβικής πρωτεύουσας και η φήμη του ξεπερνά τα σύνορα της χώρας. Είναι ο μεγαλύτερος ορθόδοξος ναός των Βαλκανίων και 5ος κατά σειρά στον κόσμο.

Προηγούνται ο Καθεδρικός Ναός Σωτηρίας του Λαού στο Βουκουρέστι, της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, του Αγίου Ισαάκ στην Αγία Πετρούπολη και του Σωτήρος Χριστού στη Μόσχα.

Ο Άγιος Σάββας στο Βελιγράδι είναι χτισμένος στο ανατολικό τμήμα του οροπεδίου Svetosava (Αγίου Σάββα). Βρίσκεται 18 μέτρα ψηλότερα από το ιστορικό κέντρο της πόλης και 63 μέτρα πάνω από τη συμβολή των ποταμών Σάβα και Δούναβη, θέση που προσφέρει εξαιρετική θέα προς την πόλη.

Ο ναός είναι επιβλητικός εξωτερικά, αλλά στο εσωτερικό του πραγματικά λάμπει από τα χρυσά ψηφιδωτά. Οι αγιογραφίες, οι ψηλές κολώνες και το τεράστιος τρούλος εντυπωσιάζουν, καθώς δημιουργούν μια ατμόσφαιρα μεγαλείου και αντικατοπτρίζουν τη βαθιά πνευματική και πολιτιστική σημασία του ναού.

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: wikipedia