Οδός Σταδίου. Ποιο είναι το επίσημο όνομά της, που κανείς δεν χρησιμοποιεί. Πότε ήταν ρεματιά με ξύλινες γέφυρες

Η Οδός Σταδίου είναι από τους πιο γνωστούς και πολυσύχναστους δρόμους στο κέντρο της Αθήνας. Συνδέει την Πλατεία Ομονοίας με την Πλατεία Συντάγματος και διαθέτει στο ιστορικό της μερικά από τα πιο σημαντικά κτίρια, καταστήματα και χαρακτηριστικά γεγονότα.

Αλλά πώς πήρε το όνομά της, αφού κανένα “στάδιο” δεν φαίνεται ούτε στην αρχή ούτε στο τέλος της;

Η απάντηση βρίσκεται στα πρώτα χρόνια του ελληνικού κράτους, όταν η Αθήνα ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα. Η οδός είχε σχεδιαστεί αρχικά από τους αρχιτέκτονες Κλεάνθη και Σάουμπερτ.

Θα ξεκινούσε από την Ομόνοια, θα περνούσε μπροστά από τα Ανάκτορα (σημερινή Βουλή) και θα κατέληγε στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Έτσι, ο δρόμος βαφτίστηκε “Οδός Σταδίου”.

Το σχέδιο, όμως, δεν υλοποιήθηκε. Το μήκος της οδού περιορίστηκε από τον διάδοχο αρχιτέκτονα Κλέντσε κατά την αναθεώρηση του σχεδίου πόλεως της Αθήνας, που έγινε για να ικανοποιηθούν οι αντιδράσεις των οικοπεδούχων και να αποφευχθούν οι απαλλοτριώσεις.

Ο δρόμος “κόπηκε” στα επόμενα σχέδια και σταμάτησε στο Σύνταγμα. Το όνομα όμως παρέμεινε.

Οι Αθηναίοι συνέχισαν να λένε την οδό “Σταδίου”, παρόλο που το Παναθηναϊκό Στάδιο δεν φαίνεται στον ορίζοντα.

Ο δρόμος μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μετονομάστηκε επισήμως σε “Οδό Τσώρτσιλ”, προς τιμήν του Βρετανού πρωθυπουργού της Συμμαχικής νίκης. Οι Αθηναίοι όμως παρέμειναν πιστοί στη παραδοσιακή ονομασία της οδού.

Το ίδιο συνέβη και με τις άλλες δύο κεντρικές οδικές αρτηρίες της Αθήνας, οι οποίες βρίσκονται παράλληλα με τη Σταδίου. Η Πανεπιστημίου μετονομάστηκε σε “Ελευθερίου Βενιζέλου” και η Ακαδημίας σε “Οδός Ρούζβελτ”. Ούτε αυτές οι ονομασίες επικράτησαν. Οι κάτοικοι της Αθήνας χρησιμοποιούν τα αρχικά τους ονόματα.

Το ρέμα που έγινε κεντρικός οδικός άξονας

Στα πρώτα χρόνια της Βασιλείας του Όθωνα, η Σταδίου δεν ήταν παρά μια βαθιά ρεματιά. Ο δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας, Μπάμπης Άννινος την είχε περιγράψει:

“…καθ’ όλον αυτής το μήκος εξετείνετο φάραγξ αρχομένη από της θέσεως ένθα κείται νυν η πλατεία της Ομονοίας και απολήγουσα περίπου εις το έτερον άκρον παρά την πλατείαν του Συντάγματος, έχουσα δε βάθη περί το μέσον τριών μέτρων.

Η διάβασις από της μίας πλευράς της οδού εις την άλλην εγίνετο διά προχείρων γεφυρών, ξυλίνων και σαθρών, τοποθετημένων κατ’ αποστάσεις, αλλ’ εν ώρα νυκτός, ένεκα του ατελεστάτου φωτισμού (διά τινών αραιών φανών ελαίου) δεν ήτο πάντοτε ασφαλής“.

Η μορφοποίηση του δρόμου έγινε αφού καλύφθηκε το ρέμα, μετά το 1858. Αφορμή στάθηκε η θεμελίωση από την Αμαλία του μεγάρου της Παλαιάς Βουλής, που έγινε την ίδια χρονιά. Στη συνέχεια, ασφαλτοστρώθηκε και τον 20ό αιώνα, άμαξες και τρόλεϊ άρχισαν να χρησιμοποιούν τον δρόμο, ο οποίος ήταν τότε διπλής κατεύθυνσης.

Από τα νεοκλασικά στα οκταώροφα

Κεντρικός άξονας σύνδεσης των δύο κυριότερων πλατειών της πόλης, Ομόνοια και Σύνταγμα, ήταν σημαντική αρτηρία για τα μέσα μεταφοράς. Σύντομα και ως τον Μεσοπόλεμο (1918-1940) έγινε από τους πιο κύριους και πολυσύχναστους δρόμους. Η Σταδίου, μαζί με την Ερμού, κατείχαν την πρώτη θέση σε κίνηση και σημασία.

Δημόσιες Υπηρεσίες, τραπεζικά καταστήματα, πολυτελή ξενοδοχεία, θέατρα, εστιατόρια, καφενεία, ζαχαροπλαστεία, αμέτρητα εμπορικά και διαβάτες, σπάνια ο δρόμος έμενε χωρίς κίνηση.

Το πρώτο μαγαζί της Αθήνας που, για να ξεχωρίσει, προσέλαβε σερβιτόρες, ήταν το ζαχαροπλαστείο του Κουρμαλίδη, στη γωνία Σταδίου και Πεσματζόγλου. Το σφράγισε, όμως, η αστυνομία “προς περιφρούρησιν των ηθών”.

Μετά τον Εμφύλιο, ο δρόμος έγινε μονής κατεύθυνσης, με τρεις λωρίδες κυκλοφορίας και χώρους στάθμευσης. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και κατά τη δεκαετία του 1960, αρκετά διώροφα και τριώροφα νεοκλασικά κτίρια γκρεμίστηκαν, καθώς θεωρήθηκαν αναχρονιστικά. Στη θέση τους κατασκευάστηκαν οκταώροφα και δεκαώροφα, κυρίως γραφείων στο πλαίσιο της έντονης κατασκευαστικής τάσης οικοδόμησης.

Η οικονομική κρίση

Θεωρείται διαχρονικά ένας από τους πιο ενδιαφέροντες δρόμους της αστικής κοινωνίας των Αθηνών. Κατά μήκος του στεγάζονται το Μουσείο της Πόλης, η Τράπεζας της Ελλάδος, η Παλαιά Βουλή, το Υπουργείο Εσωτερικών, ξενοδοχεία, κινηματογράφοι.

Η Σταδίου είναι κυρίως μια εμπορική οδός, με πολυτελή καταστήματα προς την Πλατεία Συντάγματος και τα λαϊκότερα κοντά στην Ομόνοια.

Από το 2010, η οικονομική κρίση αποτυπώθηκε σ’ αυτόν τον δρόμο. Πορείες, η τραγωδία της Μαρφίν, όπου έχασαν τη ζωή τους τρεις άνθρωποι από τον εμπρησμό της τράπεζας στη διάρκεια διαδηλώσεων, τα απανωτά λουκέτα στα καταστήματα, κτίρια που καταρρέουν.

Η άλλοτε “βιτρίνα” της πρωτεύουσας παρουσιάζει στις μέρες μας μια γενική εικόνα εγκατάλειψης και παρακμής.

Η Σταδίου είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της πόλης. Δεν είναι μόνο ένας οδικός άξονας του κέντρου της Αθήνας. Είναι ένας  δρόμος που τα είδε όλα να περνούν.

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: wikipedia