“Οι δασμοί των Βδελυγμάτων”. Η δασμολογική πολιτική που παραλίγο να ξεκινήσει εμφύλιο πόλεμο στις ΗΠΑ

Στις 19 Μαΐου 1828, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζον Κουίνσι Ανταμς, υπέγραψε τον τελωνειακό νόμο που έμεινε γνωστός με τον υποτιμητικό τίτλο “Δασμοί των Βδελυγμάτων”. Αύξανε σημαντικά τους φόρους στα ξένα προϊόντα, με σκοπό να στηρίξει και να προστατεύσει τη βιομηχανία που αναπτυσσόταν στις βόρειες πολιτείες.

Η νομοθεσία αποτέλεσε έναν από τους βασικούς παράγοντες που οδήγησαν στην “Κρίση της Ακύρωσης” (αντιπαράθεση μεταξύ της πολιτείας της Νότιας Καρολίνας και της ομοσπονδιακής κυβέρνησης) και συνέβαλε στην όξυνση του διχασμού μεταξύ Βορρά και Νότου, ο οποίος εν τέλει κατέληξε στον Αμερικανικό Εμφύλιο, τρεις δεκαετίες αργότερα.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να αλλάζουν σημαντικά στο εσωτερικό τους. Οι βόρειες περιοχές, ιδιαίτερα η Νέα Αγγλία και η Πενσιλβάνια, στράφηκαν δυναμικά προς τη βιομηχανία, με την κατασκευή εργοστασίων, δρόμων και άλλων έργων υποδομής. Την ίδια στιγμή, ο Νότος συνέχισε να στηρίζεται κυρίως στη γεωργία. Η οικονομία του βασιζόταν στην παραγωγή και εξαγωγή βαμβακιού και άλλων αγροτικών προϊόντων ενώ τα βιομηχανικά αγαθά τα εισήγαγε κυρίως από το εξωτερικό.

Οι διαφορετικές ανάγκες των δύο περιοχών έφεραν οικονομικές συγκρούσεις. Οι βόρειοι επιχειρηματίες ήθελαν να μπουν φόροι στα ευρωπαϊκά προϊόντα που εισάγονταν στις ΗΠΑ, ώστε να προστατεύονται από τον ανταγωνισμό. Ειδικά οι βιομηχανίες που παρήγαν σίδερο, μαλλί και υφάσματα δυσκολεύονταν να ανταγωνιστούν τα φθηνά βρετανικά προϊόντα που είχαν γεμίσει την αγορά μετά το τέλος των Ναπολεόντειων Πολέμων. Γι’ αυτό, πίεζαν το Κογκρέσο να παρέμβει. Αντίθετα, οι αγρότες στον Νότο προτιμούσαν το ελεύθερο εμπόριο, καθώς φοβούνταν πως οι δασμοί θα έκαναν ακριβότερα τα προϊόντα που αγόραζαν.

Την ίδια περίοδο, η χώρα βρισκόταν σε εκλογικό κλίμα. Ο Τζον Κουίνσι Ανταμς, γιος του πρώην προέδρου Τζον Ανταμς, ήθελε να παραμείνει στο αξίωμα για δεύτερη θητεία. Αντίπαλός του ήταν ο Άντριου Τζάκσον, ένδοξος στρατιωτικός με ευρεία λαϊκή υποστήριξη, που εξέφραζε τις απόψεις του Νότου και των απλών ανθρώπων.

Οι σύμμαχοι του Τζάκσον στο Κογκρέσο, κυρίως από τον αγροτικό Νότο, κατέστρωσαν ένα πολιτικό σχέδιο. Πρότειναν έναν δασμολογικό νόμο με υπερβολικά υψηλούς φόρους στις εισαγωγές, τόσο ακραίο που ήλπιζαν να μην περάσει. Σκοπός τους ήταν να φέρουν τον Ανταμς σε δύσκολη θέση: αν ψήφιζε υπέρ, θα φαινόταν πως νοιάζεται μόνο για τα συμφέροντα του Βορρά και αγνοεί τον Νότο. Αν ήταν αντίθετος, θα έδειχνε ότι δεν έχει δύναμη απέναντι στους οικονομικούς συμμάχους του. Ουσιαστικά, ήταν μια εσκεμμένα υπερβολική πρόταση που στόχευε να τον εκθέσει.

Παρόλο που είχε σχεδιαστεί για να απορριφθεί, το νομοσχέδιο τελικά συγκέντρωσε μεγάλη υποστήριξη και πέρασε από το Κογκρέσο. Τα βιομηχανικά κράτη του Βορρά το αντιμετώπισαν ως μια ευκαιρία για τα συμφέροντά τους και το στήριξαν.

Αν και δεν συμφωνούσε πλήρως με τον αυστηρό προστατευτισμό που πρότεινε το νομοσχέδιο, ο Ανταμς αποφάσισε τελικά να το υπογράψει. Πίστευε πως έτσι θα κέρδιζε την υποστήριξη των βιομηχανικών πολιτειών του Βορρά ενόψει των εκλογών. Η απόφασή του αυτή, όμως, ήταν ριψοκίνδυνη και τελικά είχε αρνητικά αποτελέσματα.

Οι πολιτείες του Νότου, και ειδικά η Νότια Καρολίνα, πίστευαν ότι οι δασμοί έβλαπταν κυρίως τη δική τους οικονομία και δεν αντιμετωπίζονταν δίκαια.

Η οικονομία των νότιων πολιτειών στηριζόταν στην εξαγωγή βαμβακιού και άλλων γεωργικών προϊόντων, ενώ τα ευρωπαϊκά εισαγόμενα αγαθά ήταν αναγκαία για την καθημερινότητά τους. Οι υψηλοί δασμοί σήμαιναν ακριβότερα προϊόντα, αύξηση του κόστους ζωής και, συχνά, τον κίνδυνο να επιβάλουν οι ευρωπαϊκές χώρες αντίποινα στις εξαγωγές τους. Ο νόμος θεωρήθηκε επιζήμιος, άδικος και προκλητικός, γι’ αυτό και του δόθηκε το περιφρονητικό όνομα “Δασμοί των Βδελυγμάτων”. Αντί να ενισχύσει τη θέση του, ο Ανταμς είδε την πολιτική του απόφαση να γυρίζει “μπούμερανγκ” και τελικά έχασε τις εκλογές από τον Τζάκσον.

Η Νότια Καρολίνα ανακοίνωσε ότι δεν θα συμμορφωθεί με τον νόμο για τους δασμούς και προειδοποίησε ότι θα αποχωρήσει από την Ένωση. Στη συνέχεια, μέσω του αντιπροέδρου Τζον Κ. Κάλχουν, διατυπώθηκε το “Διάταγμα της Ακύρωσης”.

Σύμφωνα με τη θέση που προωθούσε ο Νότος, μια πολιτεία είχε το δικαίωμα να απορρίψει έναν ομοσπονδιακό νόμο αν πίστευε ότι παραβίαζε το Σύνταγμα. Η ένταση κορυφώθηκε το 1832, όταν η Νότια Καρολίνα αρνήθηκε να εφαρμόσει τόσο τους Δασμούς του 1828 όσο και τους νέους, πιο ήπιους δασμούς που ψηφίστηκαν εκείνη τη χρονιά. Παράλληλα, απείλησε ανοιχτά με αποχώρηση από την Ένωση, προκαλώντας τη λεγόμενη “Κρίση της Ακύρωσης”.

Ο πρόεδρος Άντριου Τζάκσον απάντησε απειλώντας με στρατιωτική επέμβαση. Η κρίση τελικά εκτονώθηκε με τον συμβιβασμό του Χένρι Κλέι, που προέβλεπε σταδιακή μείωση των δασμών.

Ο εμφυλιος πόλεμος αποφεύχθηκε για περίπου τριάντα χρόνια.

Αρχική εικόνα: getarchive