Τι συμβαίνει με τα αποθέματα νερού της Αττικής σε Μόρνο και Εύηνο. Πως επηρεάζουν ξηρασία και οι υψηλές θερμοκρασίες

Όλο και πιο ανησυχητική γίνεται η κατάσταση με τα αποθέματα νερού της Αττικής, τα οποία, όπως δείχνει πρόσφατη μελέτη, μειώνονται δραματικά.

Η νέα ανάλυση της Επιχειρησιακής Μονάδας BEYOND δείχνει ότι οι βασικοί ταμιευτήρες που υδροδοτούν την Αττική, δηλαδή ο Μόρνος και ο Εύηνος, αδειάζουν σταθερά και πλησιάζουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Συγκεκριμένα, η λίμνη του Μόρνου τον Μάιο του 2025 έχει μόλις το 65% της μέγιστης επιφάνειάς της για την εποχή, ενώ πριν δύο χρόνια ήταν σχεδόν γεμάτη. Αντίστοιχα, ο Εύηνος βρίσκεται κάτω από τα φυσιολογικά όρια, δείχνοντας ότι δεν μπορεί να ενισχύσει επαρκώς το σύστημα. Οι συνθήκες ξηρασίας, η χαμηλή χιονοκάλυψη και οι υψηλές θερμοκρασίες αυξάνουν την εξάτμιση και μειώνουν το νερό που φτάνει στους ταμιευτήρες.

Η εικόνα θυμίζει την πολύ δύσκολη χρονιά του 2008, όταν το υδροδοτικό σύστημα είχε φτάσει σε οριακό σημείο.

Παρά τα λίγα σημάδια βελτίωσης στη βροχόπτωση, η συνολική κατάσταση δείχνει ότι αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, το λεκανοπέδιο κινδυνεύει να μείνει από νερό, αφού οι βασικές δεξαμενές έχουν πέσει στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας 20ετίας.

Αυτό τα τελευταία 50 χρόνια έχει συμβεί άλλη μια φορά το διάστημα ’91-’93, είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο. Είναι ένα πολύ ασυνήθιστο φαινόμενο το οποίο επηρεάζει το νερό συνολικά. Το νερό στα φράγματα της ΔΕΗ σε σχέση με πέρυσι είναι περίπου 40% κάτω κατά μέσο όρο. Τα περισσότερα φράγματα της ΔΕΗ είναι στη βόρεια χώρα και είναι και σε μέρη που βρέχει πολύ είναι 40%, αυτό επηρεάζει και την άρδευση όχι μόνο την ύδρευση και αυτό επηρεάζει και την παραγωγή υδροηλεκτρικού ρεύματος που είναι πάρα πολύ φθηνό επομένως δημιουργεί μια ένταση μεταξύ των διαφορετικών χρήσεων που ζητούνται για το νερό» δήλωσε από την πλευρά του στα Παραπολιτικά FM o Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πέτρος Βαρελίδης

Σύμφωνα με τον ίδιο «στο λεκανοπέδιο της Αττικής τα αποθέματα αυτή τη στιγμή είναι περίπου 540 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, είναι περίπου 250 εκατομμύρια λιγότερα από πέρυσι. Κάθε χρόνο καταναλώνουμε περίπου 420 εκατομμύρια δηλαδή αν δεν έβρεχε καθόλου θα είχαμε νερό για 16 μήνες».

Όπως είπε «είμαστε σε μια έκτακτη κατάσταση» αλλά όσον αφορά τα τιμολόγια είπε «το τιμολόγιο της ΕΥΔΑΠ έχει να αυξηθεί πάνω από 20 χρόνια, αν το “ανοίξεις” στον πληθωρισμό αυτό θα σημαίνει ότι έχεις μια μείωση σε πραγματική αξία, μπορεί να είναι 30-40%. Το ζήτημα των τιμολογίων προφανώς από κάθε εταιρεία αξιολογείται συνέχεια».

Δείτε αναλυτικά τη μελέτη της Επιχειρησιακής Μονάδας BEYOND:

Σκοπός της ανάλυσης

Το υδροδοτικό σύστημα της Αττικής αντλεί νερό από τέσσερις βασικούς ταμιευτήρες: Μόρνος, Εύηνος, Υλίκη, και Μαραθώνας. Από αυτούς:

• • Ο Μόρνος είναι η κύρια πηγή ύδρευσης, εξυπηρετώντας τη μεγαλύτερη κατανάλωση.
• • Ο Εύηνος ενισχύει τον Μόρνο μέσω της σήραγγας Ευήνου-Μόρνου, λειτουργώντας ως μεταβατικός ταμιευτήρας.
• • Η Υλίκη (φυσική λίμνη) και ο Μαραθώνας λειτουργούν συμπληρωματικά στους δύο κύριους ταμιευτήρες.

Η υπηρεσία FloodHUB της Επιχειρησιακής Μονάδας BEYOND του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ εκπόνησε διαχρονική αξιολόγηση των υδρολογικών και κλιματικών συνθηκών στους δύο βασικούς ταμιευτήρες που υποστηρίζουν το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας —τον Μόρνο και τον Εύηνο— ώστε να εκτιμηθεί ο βαθμός υδρολογικής πίεσης και ξηρασίας στο σύστημα για πρώτο εξάμηνο του 2025.

Μεθοδολογία & Δεδομένα

Η ανάλυση αξιοποίησε:

• • Δορυφορικά δεδομένα μεσαίας και υψηλής ανάλυσης Landsat-5,7,8 (1984–2021) και Sentinel-2 (2017–2025) για εκτίμηση της επιφάνειας των λιμνών
• • ERA5-Land κλιματικά δεδομένα (1950–2025) για μηνιαίες/ημερήσιες κλιματικές μεταβλητές για την εκτίμηση:

• – Δεικτών ξηρασίας: όπως ο Standardized Precipitation Index (SPI-3) για αθροιστική βροχόπτωση τριμήνου. Ο δείκτης SPI-3 αποτυπώνει τη στατιστική απόκλιση των αθροιστικών μηνιαίων βροχοπτώσεων για διάστημα 3 μηνών σε σχέση με τις μακροχρόνιες κλιματικές κανονικές τιμές, με τις Αρνητικές τιμές να δείχνουν ξηρότερες συνθήκες από το φυσιολογικό, ενώ θετικές τιμές να δείχνουν υγρότερες.
• – Δεικτών θερμικής καταπόνησης (heat ratio): με βάση την ημερήσια συχνότητα υπέρβασης της 90ης εκατοστιαίας τιμής θερμοκρασίας (δηλαδή το πλήθος των ημερών ανά μήνα που ξεπέρασαν την θερμοκρασία αυτή) που συνδέεται με την αναμενόμενη εξάτμιση

Εξέλιξη επιφάνειας Λίμνης Μόρνου:

• • Τον Μάιο του 2025, η επιφάνεια της λίμνης καλύπτει μόλις το ~65% της (σχεδόν) μέγιστης περιοχής κατάκλισης βάσει των ιστορικών στοιχείων για τον μήνα Μάϊο (βάσει Landsat-5,7,8, 1984–2021). Αντίστοιχα, το 2024 ήταν στο ~79%, και το 2022 είχε αγγίξει σχεδόν το 100%.
• • Η τρέχουσα τιμή του 2025 (~11.64 km²) είναι από τις χαμηλότερες που έχουν παρατηρηθεί από το 2002 που ενσωματώθηκε στο σύστημα ο ταμιευτήρας του Εύηνου, με εξαίρεση το καλοκαίρι/φθινόπωρο του 2008, όταν η επιφάνεια κατέβηκε <10 km².

Εξέλιξη επιφάνειας Λίμνης Εύηνου:

• • Τον Μάιο του 2025, η επιφάνεια της λίμνης ήταν μόλις ~2.30 km², δηλαδή σημαντικά κάτω από τη επιφάνεια στη στάθμη υπερχείλισης (3.6 km²).
• • Οι τιμές του 2024 είναι αντίστοιχα χαμηλές, ενώ άλλες χρονιές, όπως το 2021 ή το 2022, παρουσιάζουν πολύ καλύτερη εικόνα.

Κλιματικές Συνθήκες Λίμνης Μόρνου:

• • 2024: Χαμηλό ποσοστό χιονοκάλυψης (Snow cover < 10%), πολύ υψηλή θερμική καταπόνηση (heat ratio = ~30%), και χαμηλές τιμές βροχόπτωσης (SPI-3 <0 , υποδεικνύει υδρολογική ξηρασία).
• • 2025: Ελαφρώς καλύτερες συνθήκες με το δείκτη βροχοπτωσης SPI-3 μεταξύ -0.5 και +1, ποσοστό χιονοκάλυψης γύρω στο 20%, και θερμική καταπόνηση κάτω του 10%.

Κλιματικές Συνθήκες Λίμνης Εύηνου:

• Παρόμοια κλιματικά μοτίβα με τον Μόρνο, χωρίς ένδειξη στατιστικά ισχυρών βροχοπτώσεων ή σημαντικής μείωσης της ξηρασίας.

Συμπεράσματα

• • Η υφιστάμενη κατάσταση των ταμιευτήρων (Μάιος 2025) υποδεικνύει υποχώρηση της επιφάνειας λίμνης στα (δεύτερα) χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας 20ετίας.
• • Η περίοδος του 2008 παραμένει η χειρότερη υδρολογικά, αλλά το 2025 παρουσιάζει παρόμοια χαρακτηριστικά.
• • Τα τελευταία έτη η επιφάνεια του ταμιευτήρα του Μόρνου έχει συνεχή πτωτική τάση. Το 2025 σε σύγκριση με το 2024, παρότι οι τιμές του δείκτη βροχόπτωσης (SPI-3) δείχνουν σχετική βελτίωση, δεν αρκούν ώστε να αντισταθμίσουν τη μείωση της αποθηκευμένης ποσότητας νερού (επιφάνεια της λίμνης) – εν αντιθέσει παρατηρείται μείωση ~10% σε σχέση με το 2024.
• • Ο Εύηνος φαίνεται να επηρεάζεται πιο έντονα από τις συνθήκες ξηρασίας, λόγω του μικρού αποθηκευτικού του όγκου.
• • Η παρούσα κατάσταση (αρχές 2025) παρουσιάζει συνδυαστικά δυσμενείς συνθήκες για το σύστημα Εύηνος → Μόρνος, καθώς και οι δύο ταμιευτήρες παρουσιάζουν σημαντικά χαμηλά επίπεδα πληρότητας (~60%) που επιτείνει το επίπεδο υδρολογικής πίεσης στο σύστημα.

Σύμφωνα με την παραπάνω ανάλυση το σύστημα τον τελευταίο (τουλάχιστον) χρόνο φαίνεται να βρίσκεται σε κατάσταση έντονης πίεσης και ως εκ τούτου απαιτείται η λήψη άμεσων μέτρων από τους αρμόδιους φορείς.

Ομάδα μελέτης:

• • Αλέξανδρος Κωνής
• • Αθανάσιος Ασκητόπουλος
• • Αλεξία Τσούνη
• • Σταυρούλα Σιγούρου
• • Βασιλική Παγάνα

[Επιστημονικοί Συνεργάτες της Επιχειρησιακής Μονάδας BEYOND/ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ]

Δρ. Χαράλαμπος Κοντοές [Διευθυντής Ερευνών του ΕΑΑ και Επιστημονικός Υπεύθυνος της Μονάδας BEYOND]