Το πρώτο θερινό σινεμά στην καρδιά της Αθήνας και η πρώτη ταινία που προβλήθηκε. Ποιο θερινό εγκαινίασε ο Τορνατόρε

“Κάτι νύχτες με φεγγάρι, μεσ’ τα θερινά τα σινεμά (…) μ’ αγιόκλημα και γιασεμιά” τραγουδούσε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης για την αγαπημένη καλοκαιρινή συνήθεια.

Ταινίες κάτω από τα αστέρια, δροσερό αεράκι με ανάμεικτες τις μυρωδιές της φύσης και του φρεσκοψημένου ποπ κορν, είναι τα χαρακτηριστικά της καλοκαιρινής παράδοσης που διαρκεί κάθε χρόνο από τις αρχές Μαΐου έως τα τέλη Οκτωβρίου, ανάλογα με τον καιρό. 

Η αρχή του θερινού σινεμά

Ο κινηματογράφος ήρθε στην Ελλάδα το 1896. Το 1900 ξεκίνησαν οι πρώτες συστηματικές προβολές στα καφενεία της πλατείας Συντάγματος, όπου προβάλλονταν ασπρόμαυρες βωβές ταινίες σε ένα λευκό σεντόνι.

Από τις πρώτες ταινίες που παρουσιάστηκαν ήταν το “Ταξίδι στη σελήνη” του Ζωρζ Μελιές, η πρώτη ταινία επιστημονικής φαντασίας του βωβού κινηματογράφου.

Το 1904, άνοιξε τις πόρτες του το Cine Αίγλη στον κήπο του Ζαππείου. Δίπλα στη Βουλή και τον Εθνικό Κήπο, είναι ο παλαιότερος υπαίθριος κινηματογράφος της πόλης που εξακολουθεί να λειτουργεί. Η πρώτη ταινία που παρακολούθησαν οι Αθηναίοι κάτω από τον έναστρο ουρανό, ήταν η γαλλική “Δέκα γυναίκες κυνηγούν έναν άντρα”.

Ένα χρόνο αργότερα, άνοιξε το Cine Δεξαμενή στους πρόποδες του Λυκαβηττού, στην κορυφή του ρωμαϊκού υδραγωγείου και της στέρνας που τροφοδοτούσε με νερό την Αθήνα για περισσότερα από χίλια χρόνια.

Οι δεκαετίες του ’20 και του ’30 άνοιξαν επίσης δύο από τους πιο δημοφιλείς υπαίθριους κινηματογράφους της πόλης. Το Σινέ Θησείο και το Σινέ Paris.

Με θέα την Ακρόπολη

Το Σινέ Θησείο προβάλλει αδιάκοπα ταινίες από το 1935. Διέκοψε τις προβολές του μόνο κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής. Τοποθετημένο δίπλα στην Ακρόπολη, διαθέτει μια από τις καλύτερες απόψεις της πόλης. 

Το ίδιο “πρόβλημα” έχει και το Cine Paris, που βρίσκεται στην Πλάκα, στην ταράτσα ενός διώροφου κτιρίου, στην άλλη πλευρά της Ακρόπολης. Η ιστορία του σινεμά ξεκινά το 1920, όταν ένας Έλληνας κομμωτής που ζούσε στο Παρίσι (εξ΄ού και το όνομα), θέλησε να φτιάξει ένα θερινό σινεμά.

Αρχικά, το Cine Paris στεγαζόταν σε κλειστό χώρο και στις αρχές της δεκαετίας του ’60 μεταφέρθηκε στο κτίριο της Κυδαθηναίων 22, όπου στεγάζεται μέχρι σήμερα.

Η κουλτούρα του υπαίθριου κινηματογράφου εξαπλώθηκε σε όλη την πόλη. Κάποιοι απ’ αυτούς, όπως το Σινέ Ζέφυρος στη γειτονιά των Πετραλώνων, άνοιξαν αρχικά ως θέατρα σκιών, μια δημοφιλής τάση εκείνη την εποχή, πριν ξεκινήσουν τον κινηματογράφο.

Το 1939, λειτουργούσαν στην Ελλάδα 280 κινηματογράφοι. Ακόμα κι εν μέσω αεροπορικών επιδρομών στην Κατοχή, αρκετά σινεμά συνέχισαν να λειτουργούν.

Η “χρυσή εποχή” του θερινού σινεμά

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, οι υπαίθριοι κινηματογράφοι ήταν τόσο δημοφιλείς που η ευρύτερη περιοχή της Αττικής,  είχε περισσότερες από 500 εγκαταστάσεις.

Η δεκαετία του ‘60 ήταν η “χρυσή εποχή” του θερινού σινεμά, ενώ το 1970 οι θερινοί κινηματογράφοι στην πόλη έφτασαν τους 542.

Για πολλούς Έλληνες που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να πάνε διακοπές κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, οι υπαίθριοι κινηματογράφοι αποτελούσαν πηγή διασκέδασης και  κοινωνικοποίησης, καθώς βρίσκονταν με οικογένειες και φίλους, για να παρακολουθήσουν ταινίες μαζί.

Τρεις από τους πιο δημοφιλείς κινηματογράφους της Αθήνας εκείνης της εποχής, λειτουργούν ακόμα. Ο θρυλικός Βοξ, που βρίσκεται ακριβώς στην πλατεία Εξαρχείων, ο Ekran, που πήρε το όνομά του από την αντίστοιχη γαλλική λέξη που σημαίνει οθόνη, λίγα μέτρα από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας και το Cine Riviera, το οποίο βρίσκεται σε έναν από τους πιο όμορφους μικρούς κήπους της Αθήνας, στα Εξάρχεια.

Τζουζέπε Τορνατόρε και Σινέ Παράδεισος

Στο μεσοδιάστημα πολλοί από τους υπαίθριους κινηματογράφους της τότε εποχής χάθηκαν για πάντα ή άλλαξαν ιδιοκτήτες. Αρκετοί, όμως, παραμένουν, ενώ εμφανίστηκαν και μερικοί νέοι. Όπως το Σινέ Φλοίσβος, που άνοιξε το καλοκαίρι του 2003 δίπλα στη Μαρίνα Φλοίσβου του Παλαιού Φαλήρου. 

Το 1985, μια παρέα νέων με αγάπη για τον κινηματογράφο, ίδρυσε την Κινηματογραφική Λέσχη Κορυδαλλού. Τέσσερα χρόνια μετά, ο Δήμος Κορυδαλλού αγόρασε το παλιό σινεμά Βίκτωρ, μια ιστορική κινηματογραφική αίθουσα που παρέμενε κλειστή για χρόνια και λειτουργούσε σαν χαρτοπαιχτική λέσχη.

Το αρχικό κτίριο του Σινέ Παράδεισος κατασκευάστηκε το 1989 από τις δημοτικές αρχές με την εθελοντική συμμετοχή των μελών της κινηματογραφικής Λέσχης της πόλης.

Τον δημοτικό κινηματογράφο του Κορυδαλλού εγκαινίασε ο γνωστός Ιταλός σκηνοθέτης Τζουζέπε Τορνατόρε και του έδωσε το όνομα της βραβευμένης με Όσκαρ ταινίας του, “Σινεμά ο Παράδεισος”.

Από το 2007  ανακαινίστηκε πλήρως και σήμερα είναι ένας από τους πιο σύγχρονους δημοτικούς κινηματογράφους στην Ευρώπη.

Φυσικά οι περισσότεροι έχουν κλείσει αλλά δεν είναι λίγοι οι κινηματογράφοι που άνοιξαν σε νησιά, καθώς ο τουρισμός είναι μια ικανοποιητική πελατεία.

Το Φεστιβάλ Θερινού Κινηματογράφου

Τάση πλέον αποτελούν, ειδικά στα πιο μικρά χωριά και νησιά, οι αυτοσχέδιες προβολές, ενώ βραδιές θερινού σινεμά διοργανώνονται και μέσω χορηγιών κατά τόπους συλλόγων ή δράσεων όπως το “Cinema on Wheels”.

Η μεγαλύτερη, όμως, ετήσια γιορτή υπαίθριου κινηματογράφου είναι το Athens Open Air Film Festival – Φεστιβάλ Θερινού Κινηματογράφου της Αθήνας που συνδιοργανώνεται από τις Νύχτες Πρεμιέρας και τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού & Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ).

Από το καλοκαίρι του 2011 και κάθε χρόνο, από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο, τα έργα της έβδομης τέχνης προβάλλονται στην πρωτεύουσα σε ποικίλους υπαίθριους χώρους όπως πάρκα, πλατείες, προαύλια μουσείων, αρχαιολογικούς χώρους, θερινά σινεμά κ.ά.

Μόνιμοι κάτοικοι αλλά και επισκέπτες απολαμβάνουν τη γοητεία των νυχτερινών προβολών, παρακολουθώντας κλασικά αριστουργήματα, πρεμιέρες, μικρού και μεγάλου μήκους αλλά και βωβές ταινίες, συνοδεία ζωντανής μουσικής.

Την εποχή της παλιάς Αθήνας, οι κάτοικοι της πόλης υπέκυψαν μαγεμένοι στη γοητεία της έβδομης τέχνης, της “καινοφανούς ταύτης μοδός”, όπως περιπαικτικά σχολίαζαν τότε οι χρονικογράφοι. Πού να φαντάζονταν ότι αυτή η “μόδα” θα κρατούσε μέχρι σήμερα, που οι κάτοικοι της πρωτεύουσας εξακολουθούν να γεμίζουν τα θερινά σινεμά με την ίδια ζέση.