Ευδοξία. Η διεφθαρμένη αυτοκράτειρα που απαιτούσε να προσκυνούν την εικόνα της και δολοφόνησε τους αντιπάλους της

του συνεργάτη μας, ιστορικού ερευνητή Στέφανου Μίλεση

Η πρώτη σύζυγος αυτοκράτορα που καθιέρωσε τον τίτλο της «Αυγούστας» ήταν η Αιλία Ευδοξία (395 – 404 μ.Χ.).

Έγινε σύζυγος του αυτοκράτορα Φλάβιου Αρκάδιου Αυγούστου (395 – 408 μ.Χ.).

Ενός ηγεμόνα του Ανατολικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τελείως άβουλου που έφτασε να γίνει όργανο όχι μόνο των επιθυμιών της αλλά και πολλών άλλων που τον περιστοίχιζαν.

Κατά το  «Αύγουστος» και η «Αυγούστα»

Σε αντίθεση με τον αδύνατο χαρακτήρα του Αρκάδιου, η Ευδοξία ήταν αρχομανής, επιτακτική και απόλυτη.

Μέχρι τότε τις γυναίκες των αυτοκρατόρων τις προσφωνούσαν «ευγενέστατες».

Η Ευδοξία σκέφτηκε πως αφού τον σύζυγό της έφερε τον τίτλο «Αύγουστος» γιατί και εκείνη να μη φέρει δικαιωματικά τον τίτλο της «Αυγούστας»;

Η προσκύνηση της εικόνας της

Και δεν αρκέστηκε μονάχα σε αυτό.

Διέταξε να περιφέρουν την εικόνα της σε όλη την επικράτεια για παλλαϊκό προσκύνημα, όπως έπρατταν με τα λείψανα των Αγίων.

Τα πλήθη πειθαρχώντας στην αυτοκρατορική εντολή προσκυνούσαν την εικόνα της. Άλλες φορές πάλι διέταζε περιφορά του αγάλματός της. Από την Ευδοξία και μετά, όλες οι σύζυγοι αυτοκρατόρων έφεραν πλέον τον τίτλο της «Αυγούστας» που εκείνη είχε καθιερώσει.

Εμφανιζόταν δημόσια με κοντά μαλλιά, κόμμωση που μόνο οι εταίρες είχαν.

Ο γάμος της με τον Αρκάδιο

Τα γεγονότα που συνετέλεσαν να γίνει σύζυγος του Αρκαδίου αποτέλεσαν μια από τις σατανικότερες μηχανορραφίες που γνώρισε ποτέ η βυζαντινή αυλή.

Η ιστορία είχε ως εξής. Επί Αρκαδίου, τη θέση του ύπαρχου (αντίστοιχη θέση του σημερινού Πρωθυπουργού), καταλάμβανε ο Φλάβιος Ρουφίνος.

Επρόκειτο για άνθρωπο διεφθαρμένο, με χαμηλή ηθική, φιλοχρήματο, χωρίς κανένα φραγμό. Έδειχνε αφοσιωμένος αλλά μπορούσε να προδώσει ανά πάση στιγμή.

Ο Ρουφίνος έκανε ό,τι ήθελε και χρησιμοποιούσε τον άβουλο Αρκάδιο σαν μια μαριονέττα. Μόνο ο τίτλος του αυτοκράτορα του έλειπε, για να δείξει ποιος ήταν ο πραγματικός «κυρίαρχος» της εξουσίας.

Σκέφτηκε λοιπόν, ότι αν έβαζε την κόρη του να σαγηνέψει τον Αρκάδιο. Αν τον παντρευόταν, θα αποκτούσε ακόμα μεγαλύτερη εξουσία πάνω του.

Ο αρχιευνούχος Ευτρόπιος

Όμως, όπως συνήθως γίνεται στην ιστορία, όταν υπάρχει ένας άβουλος αυτοκράτορας, οι διεκδικητές της εξουσίας είναι πολλοί και όχι μόνο ένας.

Την ίδια εποχή λοιπόν, υπήρχε ένας αρχιευνούχος στην αυλή, ο Ευτρόπιος, που επίσης ήταν διεφθαρμένος.

Πραγματική μάστιγα σε όποιον βρισκόταν δίπλα του. Με το ραδιούργο πνεύμα που είχε, κατάλαβε αμέσως το σχέδιο του Ρουφίνου, που αν το ολοκλήρωνε, ο ίδιος θα παραμεριζόταν.

Έτσι για να τον προλάβει, στράφηκε στην Ευδοξία, η οποία περιφερόταν στην ακμή της ομορφιάς της εντός της αυλής.

Ήταν κόρη ενός φράγκου τιτλούχου που είχε προσφέρει υπηρεσίες στον πατέρα του Αρκάδιου, τον Θεοδόσιο Α’.

Μέσω του Ευτρόπιου, η Ευδοξία γνώρισε τον αυτοκράτορα και κατόρθωσε να τον σαγηνέψει.

Υπόσχεση γάμου χωρίς αντίκρισμα

Τόσο οι κύκλοι της αυλής στην Κωνσταντινούπολη, όσο και ο απλός λαός, είχαν την εντύπωση, ότι ο Αρκάδιος θα νυμφευόταν την κόρη του πρωθυπουργού του, Ρουφίνου.

Τη φήμη αυτή είχε διασπείρει άλλωστε, ο ίδιος ο Ρουφίνος, καθώς είχε καταφέρει να αποσπάσει τη σύμφωνη γνώμη του και την είχε δημοσιοποιήσει.

Ήρεμος για την επίτευξη του σχεδίου του ο Ρουφίνος, αναχώρησε για επίσκεψη στην Αντιόχεια, στην οποία διέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Όταν επιστρέφοντας στην Κωνσταντινούπολη είδε τα δημόσια κτήρια και το παλάτι να στολίζονται, πληροφορήθηκε ότι γίνονταν προετοιμασίες για τον γάμο του Αρκάδιου.

Η πορεία της πομπής των γαμήλιων δώρων

Θεώρησε λοιπόν λογικό, ότι οι προετοιμασίες αυτές αφορούσαν στον γάμο με την κόρη του.

Όμως στις 27 Απριλίου 395 μ.Χ. όταν η βασιλική πομπή με τα δώρα του γαμπρού αναχώρησε -κατά το έθιμο- για το σπίτι της νύμφης, ακολουθούμενη από πλήθη λαού, αυτή ακολούθησε άλλη διαδρομή!

Αντί να μεταβεί στο πλούσιο αρχοντικό του Ρουφίνου, κατέληξε στο σπίτι της Ευδοξίας! Στο κατώφλι του εμφανίστηκε ο Ευτρόπιος, ο εμπνευστής και διοργανωτής αυτού του σχεδίου. Αυτός ήταν που παρέλαβε τα δώρα του γαμπρού, εκπροσωπώντας την Ευδοξία, σα να ήταν ο πατέρας της.

Η έκπληξη του λαού και φυσικά του ίδιου του Ρουφίνου ήταν πρωτοφανής. Όμως τα πάντα είχαν δρομολογηθεί και τίποτε πλέον δεν μπορούσε να αλλάξει. Έκτοτε ορκίστηκε να εκδικηθεί τον Αρκάδιο για την υπόσχεση που δεν τήρησε.

Η συνεργασία του με τον εχθρό

Η ευκαιρία του δόθηκε όταν ο Αλάριχος με τους Βησιγότθους βρέθηκαν να απειλούν βυζαντινά εδάφη.

Ο στρατός δεν αντιδρούσε στις επιδρομές τους, υπακούοντας στις εντολές του Ρουφίνου. Αποδείχθηκε πως ο Ρουφίνος διατηρούσε μάλιστα μυστικές επαφές με τον ίδιο τον Αλάριχο.

Στα πλαίσια αυτής της συνεργασίας διατάχθηκε ο στρατιωτικός διοικητής της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Στηλίχωνας να μην επέμβει με τον στρατό του κατά των Βησιγότθων. Ο Στηλίχωνας υπάκουσε και ο Αλάριχος ανεμπόδιστος κατέκαψε πολλές ελληνικές πόλεις μεταξύ των οποίων και τον Πειραιά.

Όμως ο Ρουφίνος είχε πολλούς εχθρούς ακόμα και στους Γότθους του ρωμαϊκού στρατού. Ανάμεσά τους ο Γαϊνάς που αποφάσισε να τον εξοντώσει, προφανώς με τη σύμφωνη γνώμη του Στύλιχου και πιθανώς του Ευτροπίου.

Ως κατάλληλη μέρα δράσης, επιλέχθηκε μια ημέρα που θα πραγματοποιούταν στρατιωτική παρέλαση μπροστά από τους επισήμους. Έτσι ενώ γινόταν η παρέλαση στρατευμάτων και ο Ρουφίνος βρισκόταν στην πρώτη γραμμή των επισήμων,  ένας αξιωματικός γοτθικής καταγωγής εγκατέλειψε τη σειρά του και τραβώντας το ξίφος του το βύθισε στο στήθος του Ρουφίνου. Τον πρώτο αξιωματικό, ακολούθησαν γρήγορα κι άλλοι που τον κατακρεούργησαν.

Η δολοφονία εδραίωσε την εξουσία του Ευτροπίου αλλά και της Ευδοξίας που ουσιαστικά κατέλαβε τη θέση του συμβούλου που άφησε κενή ο Ρουφίνος.

Η Ευδοξία και ο Γαϊνάς, στη συνέχεια συνεργάστηκαν στην εκτέλεση του Ευτροπίου το 399 μ.Χ. που πίστευε ότι επηρεάζει απόλυτα και αποκλειστικά τον Αρκάδιο.

Ουσιαστικά μόνη στην εξουσία βρέθηκε να είναι η Ευδοξία! Μάλιστα η επιρροή της ήταν τέτοια ώστε έπεισε τον σύζυγό της να μετονομάσει την πόλη της Σελύβρης (Σηλίβρης) σε Ευδοξιόπολη από το όνομά της, αν και τελικώς η μετονομασία δεν διατηρήθηκε.

Το τέλος της Ευδοξίας

Στις 6 Οκτωβρίου 404 μ.Χ. η Ευδοξία πέθανε από ακατάσχετη αιμορραγία εξαιτίας άμβλωσης που επιχείρησε.

Είχε ήδη αποκτήσει πέντε παιδιά (τέσσερις κόρες και έναν γιο, τον διάδοχο του θρόνου Θεοδόσιο Β’).

Ανάμεσα στις μηχανορραφίες της συγκαταλέγεται και η διαμάχη της με τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη τον Χρυσόστομο καθώς της ασκούσε δημόσια κριτική για τον διεφθαρμένο βίο της.

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος παρομοίαζε την Ευδοξία με την Ιεζάβελ (διεφθαρμένη βασίλισσα της Τύρου και Σιδώνας) και την Ηρωδιάδα (του Ηρώδη Αντύππα).

Στην προσπάθειά της η Ευδοξία να επιτύχει την εξορία του Χρυσοστόμου, απείλησε με την επαναφορά της ειδωλολατρίας.

Η Ευδοξία κατάφερε να πετύχει την εξορία του στην Καππαδοκία, που ο Χρυσόστομος περιέγραψε ως πραγματικό ερημότοπο. Σε εκείνη την περίοδο της εξορίας είναι που ο μέγας ιεράρχης θα αφήσει την τελευταία του πνοή μη αντέχοντας τις κακουχίες.

(Στην πρώτη φωτογραφία της ανάρτησης ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ασκεί δημόσιο έλεγχο στην Ευδοξία. Πίνακας του 19ου αιώνα του Jean Paul Laurens. (Πηγή: Wikipedia)