Η εποποιία του Βυζαντινού Ναυτικού. Δείτε τα θρυλικά πλοία σε μια μοναδική έκθεση στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων (φωτο)

Η ναυτική ιστορία της Ελλάδας εκτείνεται σε βάθος χιλιετιών και αποτυπώνεται μέσα από μια μεγάλη ποικιλία πλοίων, τα οποία εξυπηρέτησαν τόσο εμπορικές όσο και στρατιωτικές ανάγκες.

Η εξέλιξη της ναυπηγικής τεχνολογίας αντανακλάται στους διαφορετικούς τύπους σκαφών που χρησιμοποιήθηκαν από τη Μινωική Εποχή έως τους Νεότερους Χρόνους.

Από τα θηραϊκά-μινωικά πλοία (1700–1450 π.Χ.), τα οποία απεικονίζονται σε τοιχογραφίες της Θήρας και φανερώνουν ιδιαίτερη ναυπηγική αρτιότητα, μέχρι την Πεντηκόντορο της αρχαϊκής περιόδου, ένα ελαφρύ και ευέλικτο πλοίο με πενήντα κωπηλάτες, διαγράφεται μια συνεχής τεχνολογική πρόοδος.

Οι Διήρεις των Φοινίκων, πρόδρομοι των τριήρεων, υπήρξαν χαρακτηριστικά παραδείγματα στρατιωτικής και εμπορικής ναυτικής ισχύος στην αρχαιότητα.

Κατά την κλασική εποχή, οι Τριήρεις (7ος–4ος αι. π.Χ.) αποτέλεσαν τα κύρια πολεμικά πλοία των πόλεων-κρατών, με σημαντική παρουσία σε ιστορικές ναυμαχίες, όπως εκείνη της Σαλαμίνας. Στους μεταγενέστερους αιώνες, πλοία όπως οι Φούστες, μικρές κωπήλατες γαλέρες της περιόδου 17ου–18ου αιώνα, συνδύαζαν ταχύτητα και ευελιξία για παράκτιες επιχειρήσεις.

Κατά την εποχή των Μεγάλων Ανακαλύψεων, τα ιστιοφόρα γαλιόνια (16ος–17ος αι.) όργωσαν τους ωκεανούς, ενώ στις αρχές του 19ου αιώνα, οι καταδρομικές κορβέτες με πυροβόλα και μεγάλο πλήρωμα αποτέλεσαν βασική ναυτική δύναμη στον αγώνα της ανεξαρτησίας.

Σημαντική είναι και η συμβολή του Βυζαντινού Ναυτικού, το οποίο για αιώνες αποτέλεσε παράγοντα ισχύος της αυτοκρατορίας. Μέσα από εκτεταμένο δίκτυο λιμανιών, ναυπηγείων και πολεμικών πλοίων, το Βυζάντιο διατήρησε τον έλεγχο στη Μεσόγειο, προστατεύοντας τη θαλάσσια επικοινωνία και το εμπόριο.

Όλα τα παραπάνω παρουσιάζονται τεκμηριωμένα μέσα από μακέτες και ερευνητικά ευρήματα στην έκθεση που φιλοξενείται στο Βασσάνειο Μέγαρο της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, στο πλαίσιο της Ναυτικής Εβδομάδας 2025. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη «Συλλογή Γρυπιώτη», η οποία φωτίζει πτυχές της βυζαντινής ναυτικής οργάνωσης και στρατηγικής.

Στα ερευνητικά πορίσματα της Συλλογής Γρυπιώτη παρουσιάζεται, απεικονίζεται και περιγράφεται τεκμηριωμένα, με κάθε λεπτομέρεια και μοναδικό τρόπο, η οργάνωση, η δράση, οι καινοτόμες ναυτικές στρατηγικές, τα Νεώρια, οι Αρσανάδες, το τεράστιο εμπορικό-λιμενικό δίκτυο διαμετακομιστικού ναυτικού εμπορίου, οι τύποι των πλοίων πολεμικών, εμπορικών και πλοίων ειδικού σκοπού που κατέστησαν, για πολλούς αιώνες, το Βυζάντιο την κυρίαρχη θαλάσσια αυτοκρατορία.

Μοναδικά μικροναυπηγημένα σκαριά και μακέτες με αμφίβιες επιχειρήσεις που σημάδεψαν τη ναυτική μας ιστορία, θα σας χαρίσουν μια ξεχωριστή ιστορική αναδρομή στη ναυτική εποποιία των Ελλήνων.

Η εποποιΐα του Βυζαντινού Ναυτικού

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρξε αναμφισβήτητα η μακροβιότερη δύναμη παγκόσμιας ισχύος από όποια προγενέστερη ή μεταγενέστερη παγκόσμια δύναμη. Το γεγονός αυτό οφειλόταν στο ναυτικό της, το οποίο από μόνο του, σαν συστατικό οικονομικής, εμπορικής και στρατιωτικής ζωής, συνετέλεσε κυρίαρχα στη μακροβιότητα της.

Ο πλούτος της Κωνσταντινούπολης, με τα περισσότερα και μεγαλύτερα εμπορικά και πολεμικά λιμάνια από οποιαδήποτε άλλη πόλη σε ολόκληρη την ιστορία, οφειλόταν κατά βάση στο ναυτικό εμπόριο. Οι θαλάσσιες συγκοινωνίες και μεταφορές κυριαρχούσαν έναντι των επισφαλών χερσαίων μετακινήσεων.

Ένα τεράστιο δίκτυο λιμανιών και ναυτεμπορικών κέντρων συγκέντρωναν το σύνολο των προϊόντων του εμπορίου από τα «πέρατα» της οικουμένης, προκειμένου να τα μεταφέρουν από την θάλασσα σε όλα τα εμπορικά κέντρα της Αυτοκρατορίας.

Αυτό απαιτούσε ένα πανίσχυρο πολεμικό ναυτικό που θα προστάτευε και θα εγγυόταν την ασφάλεια του ναυτικού εμπορίου από οποιονδήποτε κίνδυνο.

Οι δεκάδες βάσεις και οι άριστα οργανωμένοι ναύσταθμοι του πολεμικού ναυτικού του Βυζαντίου σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, τη Μαύρη θάλασσα και την ποτάμια παραμεθόριο, το καθιστούσαν αδιαφιλονίκητα,  προστάτιδα δύναμη για την εδαφική ακεραιότητα της αυτοκρατορίας από κάθε επίδοξο εισβολέα και κακόβουλο ναυτικό αντίπαλο.

 Ο Βυζαντινός Δρόμων (6^ος  μ.Χ -12^ος  μ.Χ)

Ο δρόμων αποτέλεσε το θεμέλιο για έναν νέο κύκλο ναυπηγικής εξέλιξης. Απόγονος της τριήρους και πρόγονος της γαλέρας, έγινε η κύρια μονάδα μάχης του ναυτικού της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Άρχισε την πορεία του σαν ελαφρύ κωπήλατο σκάφος με μια σειρά κουπιά και βοηθητική ιστιοφορία, για να εξελιχθεί σ’ ένα μεγάλο και ισχυρά εξοπλισμένο πολεμικό με δύο σειρές 25 κουπιών από κάθε πλευρά, δύο κατάρτια με τρίγωνα πανιά και πλήρωμα που έφτανε τους 300 άντρες.

Εξοπλισμένο δε με το περίφημο “υγρό πυρ”, έγινε ο αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος της Μεσογείου, εδραιώνοντας τη ναυτική κυριαρχία του βυζαντινού κράτους.

Διάρκεια έκθεσης 30 Ιουνίου – 6 Ιουλίου στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων – Βασσάνειο Μέγαρο