Μία τοιχογραφία που βρέθηκε στην παλαιότερη γνωστή χριστιανική εκκλησία, στη Συριακή πόλη της Δούρας Ευρωπού, σύμφωνα με μία πρόσφατη θεωρία, ίσως είναι η παλαιότερη απεικόνιση της Παναγίας που υπάρχει σήμερα.
του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού
Φωτογραφία των ερειπίων της παλαιότερης γνωστής χριστιανικής εκκλησίας στον κόσμο. Δυστυχώς, αυτά σήμερα δεν υπάρχουν αφού καταστράφηκαν από τον ISIS. Πηγή: Wikipedia
Τις δεκαετίες του 1920 και 1930 Γάλλοι και Αμερικανοί αρχαιολόγοι ανέσκαπταν την πόλη Δούρα Ευρωπό στη Συρία. Το 1931-1932 ανακάλυψαν εκεί την παλαιότερη χριστιανική εκκλησία, όπου υπήρχαν τμήματα τοιχογραφιών με τις πρώτες γνωστές απεικονίσεις του Χριστού και των μαθητών του καθώς και σκηνών από την Καινή Διαθήκη.
Για την εκκλησία που λειτούργησε στη Δούρα Ευρωπού μεταξύ 232/3 και 256 μ. Χ. διαβάστε εδώ.
Η «γυναίκα στο πηγάδι»
Ανάμεσα στις τοιχογραφίες που βρέθηκαν τότε ήταν και μία που δείχνει μία νεαρή γυναίκα να γέρνει πάνω από ένα πηγάδι προσπαθώντας να βγάλει νερό. Πάντα θεωρούνταν ότι πρόκειται για τη Σαμαρείτισσα, που σύμφωνα με την αναφορά στο Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, 4:1–42, μίλησε με τον Ιησού δίπλα στο πηγάδι του Ιακώβ.
Όμως, ο Μάικλ Πέπαρντ που είναι μελετητής του πρώιμου χριστιανισμού πιστεύει ότι η απεικόνιση αυτή δεν είναι της Σαμαρείτισσας, αλλά της Παναγίας.
Η τοιχογραφία της “γυναίκας στο πηγάδι”, όπως όλες οι τοιχογραφίες από την εκκλησία της Δούρας Ευρωπού σήμερα βρίσκεται στην Πινακοθήκη του Πανεπιστημίου του Γέιλ. Πηγή: Wikiwand
Το Απόκρυφο Ευαγγέλιο του Ιακώβου
Σύμφωνα με το συγκεκριμένο λόγιο, τον 3ο αιώνα μ. Χ. οι Χριστιανοί της Δούρας Ευρωπού δεν αποδέχονταν ότι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είχε γίνει με βάση το Κατά Λουκά Ευαγγέλιο 1:26–38, αλλά τη σχετική αναφορά του Ευαγγελίου του Ιακώβου, που ήταν γνωστό και ως το «Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου». Πρόκειται για ένα από τα Απόκρυφα Ευαγγέλια του 2ου αιώνα μ. Χ.
Το Ευαγγέλιο αυτό παρουσιάζει τη ζωή της Μαρίας μέχρι και τη γέννηση του Ιησού. Αν και το Ευαγγέλιο του Ιακώβου απορρίφθηκε από την Εκκλησία κατά τον 5ο-6ο αιώνα μ.Χ., όπως και τα άλλα Απόκρυφα Ευαγγέλια, πολλά από τα στοιχεία για την Παναγία που είναι αποδεκτά από τους χριστιανούς ακόμη και σήμερα, προέρχονται απ’ αυτό.
Το βαπτιστήριο
Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Ιακώβου, 11:1-3, η Μαρία «πήρε τη στάμνα και βγήκε να τη γεμίσει νερό και ιδού! μια φωνή που έλεγε: «Χαίρε, η ευνοημένη, ο Κύριος μαζί σου. Ευλογημένη είσαι ανάμεσα στις γυναίκες. Και κοίταξε γύρω της, δεξιά και αριστερά, για να δει από πού μπορούσε να έρχεται αυτή η φωνή».
Δεν υπήρχε κανείς. Η Μαρία τρόμαξε και γύρισε στο σπίτι της. Αφού άφησε κάτω τη στάμνα και έκατσε, ένας άγγελος εμφανίστηκε μπροστά της για να της πει ότι θα γεννούσε τον Χριστό.
Η πρώτη σελίδα από το σημαντικότερο χειρόγραφο του “Ευαγγελίου του Ιακώβου”. Πρόκειται για το Papyrus Bodmer V και χρονολογείται στα τέλη του 3ου με αρχές του 4ου αιώνα μ. Χ. Πηγή: www.gospels.net
Εκτός από την αναφορά αυτή, ο Πέπαρντ, επισημαίνει και τη θέση της τοιχογραφίας της «γυναίκας στο πηγάδι» στο πλέον σημαντικό σημείο της εκκλησίας, στο βαπτιστήριο. Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι βέβαια γεγονός πολύ μεγαλύτερης σημασίας απ’ ότι η συνάντηση του Χριστού με τη Σαμαρείτισσα.
Τέλος, ένα ακόμη επιχείρημα ότι η απεικόνιση αυτή είναι της Θεοτόκου και μάλιστα από τον Ευαγγελισμό, είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχει άλλη μορφή κοντά στη γυναίκα. Αν ήταν η Σαμαρείτισσα, θα έπρεπε να υπήρχε στην ίδια απεικόνιση και ο Χριστός.
Αναπαράσταση του εσωτερικού της εκκλησίας της Δούρας-Ευρωπού στην Πινακοθήκη του Πανεπιτημίου του Γέιλ στις ΗΠΑ. Το βαπτιστήριο όπου βρίσκεται η τοιχογραφία με τη γυναίκα στο πηγάδι είναι η κόγχη πίσω από τους μικρούς πράσινους κίονες. Πηγή: Wikiwand
Σκηνή του Ευαγγελισμού;
Σύμφωνα με τον Μάικλ Πέπαρντ, όταν οι αρχαιολόγοι το 1932 έφεραν στο φως το κομμάτι αυτό της τοιχογραφίας υπήρχαν κάποιες μικρές λεπτομέρειες στην απεικόνιση που σήμερα δεν είναι πια ορατές. Αυτές χάθηκαν αφού την εποχή που έγινε η ανακάλυψη, οι τεχνικές συντήρησης χρωμάτων σε αρχαίες τοιχογραφίες ήταν ακόμη σε πρώιμο στάδιο.
Ένα σκίτσο της τοιχογραφίας που έγινε στο πεδίο, προκειμένου να δείξει πρόσθετες λεπτομέρειες που κινδύνευαν να εξαφανιστούν, απεικονίζει δύο ζωγραφισμένες γραμμές που αγγίζουν την πλάτη της γυναίκας, μαζί με ένα είδος «αστρικής έκρηξης» στο μπροστινό μέρος του κορμού της.
Στην αρχαιολογική έκθεση του 1932, τα χαρακτηριστικά αυτά περιγράφονται ως «ανεξήγητα».
Αλλά με τη νέα ερμηνεία του σχήματος, σε σχέση με την εικονογραφία στην Ανατολική Εκκλησία που εμφανίστηκε αιώνες αργότερα, οι γραμμές αυτές ίσως υποδηλώνουν τον Ευαγγελισμό. Φαίνονται να αντιπροσωπεύουν μια κίνηση προς το σώμα της γυναίκας και μια σπίθα δραστηριότητας μέσα σε αυτό, μια ενσάρκωση.
Στοιχεία αντλήθηκαν από: Michael Peppard, The World’s Oldest Church: Bible, Art, and Ritual at Dura-Europos, Syria, New Haven-London, Yale University Press, 2016
Ειδήσεις σήμερα:
- Τροχαίο στην Βουλή. Ενοχή του αστυνομικού για αμέλεια που οδήγησε στον θάνατο του Ιάσονα ζήτησε ο εισαγγελέας
- Αποκαλυπτήρια της προτομής του “πατριάρχη” του ελληνικού κινηματογράφου Φιλοποίμενα Φίνου
- Πρώτη ημέρα εφαρμογής του «εισιτηρίου εισόδου» στην Βενετία. Αντιδρούν οι κάτοικοι. Συγκρούσεις με την αστυνομία (Βίντεο)
- Βρέθηκαν εκατοντάδες βόμβες του Β’ Παγκόσμιου θαμμένες στο πρώην αεροδρόμιο του Ελληνικού
Ακολουθήστε τη mixanitouxronou.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε τις σημαντικότερες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στη mixanitouxronou.gr
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ