«Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου», το βιβλίο της Άλκης Ζέη που έχει πουλήσει 350 χιλιάδες αντίτυπα. Εξηγεί η ίδια γιατί το έγραψε, όταν παρατήρησε την άγνοια των παιδιών για την κατοχή

Ο «μεγάλος περίπατος του Πέτρου» αποτελεί έργο-σταθμό της νεοελληνικής παιδικής λογοτεχνίας, έχοντας σημαδέψει μέχρι σήμερα τουλάχιστον τρεις γενιές παιδιών.

Η Άλκη Ζέη έγραψε το βιβλίο στα χρόνια της Χούντας, όταν ζούσε αυτοεξόριστη με την οικογένειά της στο Παρίσι.

Η συγγραφέας ήθελε να διηγηθεί την καθημερινότητα της γερμανικής κατοχής μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, έτσι ώστε να την κάνει προσιτή στις μικρές ηλικίες.

«Η νέα γενιά πρέπει να ξέρει»

Τον καιρό του εμφυλίου, η Ζέη είχε βρεθεί για μία δεκαετία εξόριστη στη Σοβιετική Ένωση. Στην Ελλάδα επέστρεψε τη δεκαετία του ’60.

Τότε, σμίγοντας ξανά με παλιούς γνωστούς και φίλους, συνειδητοποίησε ότι οι πρώην συναγωνιστές της δεν είχαν διηγηθεί στα παιδιά τους τις εμπειρίες τους από τον πόλεμο και την αντίσταση.

Ήταν εποχές δύσκολες και προτίμησαν να αφήσουν θαμμένες τις δυσάρεστες μνήμες του παρελθόντος.

Δε θεωρούσαν ότι η επόμενη γενιά χρειαζόταν να γνωρίσει το φρικτό πρόσωπο του πολέμου, της πείνας και του θανάτου.

Ήθελαν τα παιδιά τους να απολαύσουν την ανεμελιά και την παιδική αθωότητα που εκείνοι είχαν στερηθεί. Αυτό έκαναν οι περισσότεροι Έλληνες, αρκετοί με κίνητρο το φόβο για τις συνέπειες που θα έχουν τα παιδιά τους, στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, που ακόμη βασανιζόταν από τη διχόνοια και καθημερινές συγκρούσεις στους δρόμους.

Αντίθετα, η Ζέη δε συμμεριζόταν την ίδια άποψη. Πίστευε ότι με αυτόν τον τρόπο κινδύνευαν να χαθούν σημαντικά γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας.

«Έτσι, είπα θα γράψω ένα βιβλίο με ήρωα ένα παιδί για να είναι πιο κοντινό τους, στην καθημερινή τους ζωή, στα παιχνίδια τους. Αλλά ταυτόχρονα, να παίρνει μέρος στην αντίσταση».

Έτσι γεννήθηκε ο Πέτρος, ένα αγόρι που κλήθηκε να μεγαλώσει απότομα εξαιτίας της κατοχής.

Μέσα από τα παιδικά του μάτια και την αθωότητα των εννιά του χρόνων, έφερε τους μικρούς αναγνώστες σε άμεση επαφή με τη σκληρή πραγματικότητα της γερμανοκρατούμενης Αθήνας.

Μέσα στις σελίδες του βιβλίου, ο πρωταγωνιστής έμαθε τι θα πει φόβος, πείνα, θάνατος, βιώνοντας τις έννοιες αυτές σε πρώτο πρόσωπο. Παράλληλα, όμως, γνώρισε την αντίσταση και του γεννήθηκε η επιθυμία να συμμετάσχει σε αυτήν ενεργά.

Όταν το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1971, δε σημείωσε μεγάλη επιτυχία.

Την εποχή εκείνη, οι Έλληνες, ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων, δίσταζαν να δώσουν στα παιδιά τους βιβλία που μιλούσαν για μείζονα ιστορικά και πολιτικά ζητήματα.

Άλλωστε, η παιδική λογοτεχνία ήταν ταυτόσημη των παραμυθιών και η θεματική ποικιλία εξαντλούταν σε ιστορίες για πριγκίπισσες, βασιλιάδες και φανταστικά πλάσματα.

Μετά τη Μεταπολίτευση και όσο περνούσε ο καιρός, τα ίδια τα παιδιά άρχισαν να ενδιαφέρονται για τα πιο σοβαρά θέματα.

Και όσο τα στερεότυπα κατέρρεαν, τα βιβλία της Άλκης Ζέη σιγά σιγά καθιερώνονταν.

Μέχρι το 2010, «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» είχε πουλήσει πάνω από 345.000 αντίτυπα και είχε μεταφραστεί σε περισσότερες από δέκα γλώσσες.

Σημείωσε επιτυχία σε χώρες όπως η Γαλλία και η Ρωσία, ενώ η αγγλική του έκδοση τιμήθηκε με το βραβείο Mildred L. Batchelder του αμερικανικού οργανισμού “Association for Library Service to Children” (ALSC).

«Ένας αχταρμάς στο μυαλό των παιδιών»

Από τη δεκαετία του ’70 μέχρι σήμερα, η Άλκη Ζέη έχει κάνει δεκάδες παρουσιάσεις του βιβλίου και έχει μιλήσει με χιλιάδες παιδιά.

Πολύ συχνά την καλούν σε δημοτικά σχολεία.

«Κάποτε είχα πάει σε ένα σχολείο στην Θεσσαλονίκη, στον Εύοσμο. Και μου λέει ένα αγοράκι, της έκτης δημοτικού: “Εμένα δεν μου αρέσει καθόλου όπως τελειώνει το βιβλίο. Σκοτώσατε τον Σωτήρη που ήτανε καλό παιδί, ένα αλητάκι που παίρνει μέρος στην αντίσταση”.

Και του απαντάω, “Πρώτον δεν τον σκότωσα εγώ, τον σκότωσε ο Γερμανός. Και οι Γερμανοί σκότωναν και καλά παιδιά”.

Τότε μου αποκρίθηκε ότι εκείνος είχε γράψει ένα δικό του τέλος. “Να, βγάζει ο Γερμανός το πιστόλι να σκοτώσει το Σωτήρη και εκείνη την ώρα χτυπάει το κινητό του. Παίρνει ο Γερμανός το κινητό, το σκάει ο Σωτήρης”.

Λέω, “μα έχει ο Γερμανός κινητό;”

“Μα κυρία Ζέη, αν δεν έχει ο Γερμανός κινητό, ποιός θα έχει;”

Φαντάζεστε, λοιπόν, τι αχταρμάς γίνεται στο μυαλό των παιδιών με την πρόσφατη ιστορία».

Η Άλκη Ζέη με τα βιβλία της έχει θέσει ένα σαφή στόχο: να μεταφέρει στη νέα γενιά τις μνήμες της από την κατοχή, την αντίσταση και τα μεταπολεμικά χρόνια. Να κάνει τα παιδιά να ταυτιστούν με τους συνομήλικους ήρωες των μυθιστορημάτων της και μαζί τους να ταξιδέψουν σε άλλες εποχές και να γνωρίσουν την ιστορία της Ελλάδας πέρα από τις σελίδες των σχολικών βιβλίων.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Το καπλάνι της βιτρίνας», της Άλκης Ζέη, που κανείς δεν ήξερε τι σημαίνει. Πώς γεννήθηκαν ο περίφημος Μπάρμπα Μητούσης, ο Κλούβιος και η Σουβλίτσα. Η συγγραφέας έζησε την αντίσταση και την εξορία (βίντεο- συνέντευξη)