Στο κόκκινο το κόστος κατοικίας στην Ευρώπη. Πρωταθλήτρια στη στεγαστική δυσχέρεια η Ελλάδα

Η στέγαση μετατρέπεται σε είδος πολυτελείας για εκατομμύρια Ευρωπαίους, καθώς η κρίση στην αγορά κατοικίας λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις σε όλη την ήπειρο. Το κόστος είτε για ενοικίαση είτε για αγορά ακινήτου έχει αυξηθεί κατακόρυφα, με αποτέλεσμα χιλιάδες πολίτες να δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν έναν αξιοπρεπή χώρο για να ζήσουν.

Συγκριτικά με το 2010, τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά περίπου 25%, ενώ η απόκτηση σπιτιού έχει γίνει κατά 50% ακριβότερη, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat για το 2024. Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει περισσότερους από έναν στους δέκα κατοίκους αστικών περιοχών στην Ευρώπη να βρίσκονται αντιμέτωποι με δυσβάσταχτα κόστη στέγασης – ποσοστό που στις αγροτικές περιοχές κυμαίνεται στο 7%.

Νέοι υπό πίεση και σε αδιέξοδο

Η στεγαστική ανασφάλεια πλήττει ιδιαίτερα τους νέους: σχεδόν οι μισοί (47%) Ευρωπαίοι ηλικίας 18-34 συνεχίζουν να ζουν με τους γονείς τους, αδυνατώντας να νοικιάσουν ή να αγοράσουν το δικό τους σπίτι. Πίσω από τους αριθμούς αυτοί, υπάρχουν ανθρώπινες ιστορίες – όπως της Πάουλα που έγινε δεκτή σε μεταπτυχιακό πρόγραμμα αλλά δεν έχει τα χρήματα για να νοικιάσει δωμάτιο στη Μαδρίτη, του Καρλ που κοιμάται στο αυτοκίνητό του στη Γαλλία, ή της Μπρούνα, μητέρας τριών παιδιών, που ζει με τα παιδιά της σε χώρο μόλις λίγων τετραγωνικών.

Οι δυσκολίες αυτές έχουν μετατραπεί σε πολιτικό ζήτημα, με το κόστος ζωής και στέγασης να επηρεάζει άμεσα τις επιλογές των Ευρωπαίων ψηφοφόρων. Η ανάγκη για επένδυση σε κοινωνικά, προσβάσιμα και αξιοπρεπή σπίτια αναδεικνύεται σε προτεραιότητα για την ανασυγκρότηση της εμπιστοσύνης προς την ΕΕ.

Η Ελλάδα στην κορυφή της στεγαστικής δυσχέρειας

Η Ελλάδα εμφανίζεται ως η χώρα με τη μεγαλύτερη επιβάρυνση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς το 28,5% των ελληνικών νοικοκυριών δαπανά πάνω από το 40% του εισοδήματός του για στέγαση – υπερτριπλάσιο ποσοστό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 8,8%.

Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα της Τράπεζας της Ελλάδος, οι τιμές πώλησης διαμερισμάτων το τελευταίο τρίμηνο του 2024 αυξήθηκαν κατά 6,6% σε σχέση με πέρυσι, φτάνοντας επίπεδα που θυμίζουν την προ κρίσης εποχή του 2008. Η αύξηση στα νεόδμητα ακίνητα άγγιξε το 9,1%, ενώ στα παλαιότερα κινήθηκε στο 4,9%.

Τα ενοίκια ακολουθούν την ίδια ανοδική τάση. Αν και δεν έχουν φτάσει ακόμη τις ιστορικά υψηλές τιμές του 2011, τα στοιχεία για το 2025 δείχνουν σημαντική αύξηση – με τον σχετικό δείκτη να ανεβαίνει από 99,9 σε 109,7 μέσα σε έναν χρόνο.

Οι δήμοι παίρνουν πρωτοβουλία: 11 μέτρα-κλειδιά

Αντιμέτωποι με τη στεγαστική κρίση, δεκάδες Ευρωπαίοι δήμαρχοι παρουσίασαν από κοινού ένα ολοκληρωμένο σχέδιο 11 προτάσεων, με επικεφαλής τον δήμαρχο της Βαρκελώνης Ζάουμε Κολμπόνι. Οι προτάσεις επικεντρώνονται στην καταπολέμηση της κερδοσκοπίας, την προώθηση κοινωνικής κατοικίας και την ενίσχυση του ρόλου των τοπικών αρχών.

🔹 Ενίσχυση των δήμων: Αναγνωρίζεται η σημασία του πολεοδομικού σχεδιασμού και των αρμοδιοτήτων τους στην προώθηση οικονομικά προσβάσιμων κατοικιών.

🔹 Ειδική χρηματοδότηση από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό: Ζητείται άμεση ένταξη της στέγασης στις βασικές προτεραιότητες του επόμενου ΠΔΠ με νέα κονδύλια.

🔹 Αναθεώρηση κανόνων κρατικών ενισχύσεων: Οι δημόσιες επενδύσεις στη στέγαση προτείνεται να εξαιρεθούν από τους αυστηρούς περιορισμούς της ΕΕ.

🔹 Διαφάνεια στην αγορά ακινήτων: Πρόταση για δημιουργία πανευρωπαϊκού μητρώου συναλλαγών ώστε να εντοπίζονται οι πραγματικοί ιδιοκτήτες και να καταπολεμηθεί η κερδοσκοπία.

🔹 Προστασία της κοινωνικής κατοικίας: Προτείνεται η δημόσια γη να παραμένει σε έλεγχο των Αρχών ώστε οι κατοικίες να μη διοχετεύονται ξανά στην ελεύθερη αγορά.

🔹 Ρύθμιση Airbnb και βραχυχρόνιων μισθώσεων: Πλήρης εφαρμογή των νέων ευρωπαϊκών κανονισμών για να προστατευθούν οι κοινότητες από την τουριστική υπερεκμετάλλευση.

🔹 Πολιτικές με έμφαση στην ισότητα: Ανάγκη για πολιτικές που να καλύπτουν τις ανάγκες γυναικών, μονογονεϊκών οικογενειών και άλλων ευάλωτων ομάδων.

🔹 Στήριξη μικρών περιοχών: Ειδικά μέτρα για δήμους σε νησιά και ορεινές περιοχές, όπου η πρόσβαση σε κατοικία είναι ακόμη πιο δύσκολη.

🔹 Εκπαίδευση στον κατασκευαστικό κλάδο: Επένδυση σε δεξιότητες για την πράσινη μετάβαση και την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων.

🔹 Αποφυγή «ανακαινίσεων-παγίδων»: Οι ανακαινίσεις δεν πρέπει να οδηγούν σε εξώσεις ή απότομες αυξήσεις ενοικίων.

🔹 Τερματισμός της έλλειψης στέγης: Υιοθέτηση της αρχής «στέγη πρώτα» με υποστήριξη σε άτομα που ζουν χωρίς σταθερή κατοικία.