Το άγνωστο έγκλημα στο Παρίσι. Η αστυνομία δολοφόνησε περίπου 300 Αλγερινούς διαδηλωτές. Ο Γάλλος συνεργάτης των ναζί

“Εδώ πνίγουμε τους Αλγερινούς“. Αυτό το σύνθημα γράφτηκε με σπρέι σε ανάχωμα πάνω από τον ποταμό Σηκουάνα στο Παρίσι. Αναφερόταν σε μία από τις πιο μελανές σελίδες του Πολέμου της Αλγερίας και της γαλλικής αποικιοκρατίας.

Ο λόγος για τη Σφαγή του Παρισιού, που συνέβη στις 17 Οκτωβρίου 1961. Μια διαδήλωση 25.000 και πλέον Αλγερινών στο κέντρο της γαλλικής πρωτεύουσας ξεκίνησε ειρηνικά και “πνίγηκε” στο αίμα.

Οι Αλγερινοί διαμαρτύρονταν για την απαγόρευση νυχτερινής κυκλοφορίας που επέβαλε η κυβέρνηση εναντίον τους. Επίσης ζητούσαν την ανεξαρτησία της χώρας μετά από 7 χρόνια πολέμου και 131 χρόνια αποικιακού ζυγού.

“Ήταν ένα θαύμα που δεν με πέταξαν στον Σηκουάνα”

Περισσότεροι από 10.000 διαδηλωτές συνελήφθησαν και δολοφονήθηκαν περίπου 300, από τους αστυνομικούς που εκτελούσαν τις διαταγές του διοικητή και άλλοτε συνεργάτη των Ναζί, Μορίς Παπόν.

Άνοιξαν πυρ, χτυπούσαν με γκλομπς και πετούσαν νεκρούς ή βαριά τραυματισμένους Αλγερινούς από τη γέφυρα Saint Michel. Ο Σηκουάνας “βάφτηκε” με το αίμα τους. Εκατοντάδες πτώματα “ξεβράστηκαν” στις όχθες του τις επόμενες ημέρες.

Πολλές οικογένειες δεν βρήκαν ποτέ τις σορούς των αγαπημένων τους. Το νεότερο θύμα ήταν η 15χρονη Fatima Beda, το πτώμα της οποίας εντοπίστηκε στις 31 Οκτωβρίου.

“Δεν ξέρω πώς, αλλά ήταν θαύμα που δεν με πέταξαν στον Σηκουάνα“, δήλωσε ο Αλγερινός Hocine Hakem στη γαλλική εφημερίδα L’Humanité το 2012.

“Υπήρχαν άνδρες που κουβαλούσαν τους τραυματισμένους. Μερικοί δεν μπορούσαν καθόλου να περπατήσουν. Είδα ανθρώπους που ουσιαστικά δεν ανάρρωσαν ποτέ“, θυμόταν η Μονίκ Ερβό, η οποία μίλησε στο τηλεοπτικό δίκτυο France24 το 2021.

Η λογοκρισία και η καταστροφή των αρχείων

Όσοι Αλγερινοί συνελήφθησαν, κρατήθηκαν σε διάφορα κέντρα και υπέστησαν βασανιστήρια. Οι εφημερίδες λογοκρίθηκαν και τα αρχεία σφραγίστηκαν ή καταστράφηκαν.

Τα δημοσιεύματα των ειδησεογραφικών πρακτορείων που αναμετέδιδε ο Τύπος έκαναν λόγο για λιγότερα θύματα από αυτά που ήταν στην πραγματικότητα. Το επίσημο δελτίο του αρχηγείου της Αστυνομίας έκανε λόγο για τρεις νεκρούς.

Ακόμη και μέρες μετά τη σφαγή, οι συλλήψεις Αλγερινών δεν σταμάτησαν. Παράλληλα, χιλιάδες συλληφθέντες απελάθηκαν με αεροπλάνα στην Αλγερία, την επομένη της ογκώδους διαδήλωσης.

Για πολλά χρόνια, οι γαλλικές κυβερνήσεις αποσιωπούσαν το έγκλημα. Μόνο από τις αρχές του 21ου αιώνα και μετά, οι Γάλλοι πρόεδροι μπόρεσαν να καταδικάσουν δημόσια τα γεγονότα εκείνης της ημέρας.

“Η 17η Οκτωβρίου “πυροδότησε” κάτι πολύ δυνατό στους Αλγερινούς που βρίσκονταν εκεί“, με τα λόγια της Μονίκ Ερβό.

🧵This is a story of the infamous yet little-known massacre that occurred 60 years ago. On 17 October 1961, about 30,000 Algerians were protesting in Paris against a curfew targeting their community. At least 100 were killed by police, with some thrown in the River Seine. (1/10) pic.twitter.com/9G1P4GWR2S

— BBC News Africa (@BBCAfrica) October 20, 2021

Η αφορμή για το ξέσπασμα της διαδήλωσης

Στις 5 Οκτωβρίου 1961, η διοίκηση της αστυνομίας στο Παρίσι αποφάσισε να επιβάλει απαγόρευση κυκλοφορίας στους Αλγερινούς και Γάλλους Μουσουλμάνους, από τις 08:30 το βράδυ μέχρι τις 05:30 το πρωί. Τυπικά ήταν Γάλλοι πολίτες με γαλλικές ταυτότητες.

Το ρατσιστικό μέτρο αφορούσε τόσο το Παρίσι όσο και τα προάστιά του και επιβλήθηκε στον απόηχο των ολοένα και πιο κλιμακούμενων επιθέσεων που εξαπέλυσαν μέλη του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (FLN) της Αλγερίας κατά αστυνομικών.

Εκείνη τη χρονιά, διεξάγονταν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση Ντε Γκωλ και το FLN για τον τερματισμό του πολέμου. Ωστόσο, ήταν ακόμη ισχυρά τα τμήματα του γαλλικού κράτους που επέμεναν στη γραμμή της “γαλλικής Αλγερίας”.

Στο άκουσμα της απαγόρευσης, το FLN, που από το Νοέμβριο του 1954 είχε αρχίσει την ένοπλη εξέγερσή του, κάλεσε τον αλγερινό πληθυσμό του Παρισιού να ξεσηκωθεί και να βγει στους δρόμους.

Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη. Αλγερινοί από την παραγκούπολη της Ναντέρ και τα περίχωρα του Παρισιού κατέβηκαν στο κέντρο της γαλλικής πρωτεύουσας. Ανάμεσά τους νέοι και ηλικιωμένοι, άνδρες και γυναίκες με παιδιά.

“10 χτυπήματα για κάθε αλγερινό χτύπημα”

Όταν η πορεία πλησίαζε στα Ηλύσια Πεδία, η γαλλική αστυνομία εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό. Ο Μορίς Παπόν δεν έδειξε κανένα έλεος. Θεωρούσε το FLN ως “τρομοκρατική οργάνωση”, την οποία το κράτος “όφειλε” να πατάξει.

Πέρα από Αλγερινούς, υπήρχαν και μερικοί Μαροκινοί και Τυνήσιοι μετανάστες που συνελήφθησαν από τους άνδρες του Παπόν. Χιλιάδες έτρεχαν να κρυφτούν, για να σώσουν τη ζωή τους.

Η αγριότητα της αστυνομίας ήταν πρωτοφανής και, σε μεγάλο βαθμό, εκπορεύτηκε από το αίσθημα “εκδίκησης” που είχε καλλιεργηθεί στις τάξεις των αστυνομικών για τις δολοφονίες συναδέλφων τους από μέλη του FLN.

“10 χτυπήματα σε κάθε αλγερινό χτύπημα“, ήταν η εντολή του Παπόν.

“Η διαδήλωση ήταν ειρηνική. Το μόνο πράγμα που άκουγα ήταν το σύνθημα “Η Αλγερία ανήκει σε εμάς!”. Ξαφνικά, η αστυνομία άρχισε να πυροβολεί. Θυμάμαι ανθρώπους να τους γαζώνουν μπροστά μας“, ανέφερε η Μονίκ Ερβό.

Ο ακριβής αριθμός των νεκρών δεν εξακριβώθηκε ποτέ, αλλά οι ιστορικοί εκτιμούν ότι μεταξύ 200 και 300 Αλγερινών φονεύτηκαν εκείνη την ημέρα. Πολύ αργότερα, η γαλλική κυβέρνηση ανγνώρισε μόνο 48 θύματα.

Μορίς Παπόν, ο ενορχηστρωτής της σφαγής

Ο Μορίς Παπόν, ο άνθρωπος που “κατέπνιξε” τη διαδήλωση των Αλγερινών, παρασημοφορήθηκε από τον πρόεδρο Σαρλ Ντε Γκωλ. Την τριετία 1978-1981, υπηρέτησε ως Υπουργός Προϋπολογισμού επί προεδρίας Βαλερί Ζισκάρ Ντ’ Εστέν.

Στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Παπόν συνεργάστηκε με τους Ναζί και υποστήριξε το δωσιλογικό καθεστώς του Βισύ, υπό τον στρατάρχη Φιλίπ Πεταίν.

Ο Παπόν έστειλε περισσότερους από 1.500 Εβραίους της πόλης Ζιρόντ, της οποίας ήταν νομάρχης, στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το 1998, πέρασε από δίκη και κρίθηκε ένοχος για συνέργεια για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας την περίοδο 1942-1944. Για τη σφαγή του 1961 δεν τιμωρήθηκε.

Του επιβλήθηκε ποινή δεκαετούς κάθειρξης, αλλά στα τρία χρόνια αποφυλακίστηκε, διότι ήταν 92 ετών και αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας. Το γεγονός προκάλεσε κοινωνική κατακραυγή.

Ο Παπόν πέθανε στις 17 Φεβρουαρίου 2007,  ως ο μοναδικός Γάλλος αξιωματικός που καταδικάστηκε ως εγκληματίας πολέμου.

Η καθυστερημένη αναγνώριση ενός “ασυγχώρητου εγκλήματος”

Τα επόμενα χρόνια, το γαλλικό πολιτικό κατεστημένο έκανε ό,τι μπορούσε, για να επικρατήσει η σιωπή και η λήθη γύρω από τη σφαγή του Παρισιού.

Τα τεκταινόμενα θα είχαν μείνει “στο σκοτάδι” δίχως τη συμβολή ιστορικών, όπως ο Ζαν Λουκ Εϊναουντί. Συγκέντρωσε μαρτυρίες και συνέγραψε το βιβλίο “La bataille de Paris: 17 octobre 1961“, το οποίο προκάλεσε αίσθηση στη γαλλική κοινή γνώμη.

Το 2011, ο υποψήφιος για την γαλλική προεδρία, Φρανσουά Ολάντ έδωσε το “παρών” στην τελετή μνήμης για τα 50 χρόνια από τη Σφαγή του Παρισιού και έριξε ένα τριαντάφυλλο στο Σηκουάνα.

Ένα χρόνο μετά, ο Ολάντ έγινε ο πρώτος Γάλλος πρόεδρος που αναγνώρισε και καταδίκασε τη σφαγή. Όμως πολλοί αμφισβήτησαν τη δήλωσή του, θεωρώντας ότι δεν ισοδυναμούσε με αποκήρυξη του ιμπεριαλιστικού παρελθόντος της χώρας.

Τον Οκτώβριο του 2021, ανήμερα της εξηκονταετηρίδας, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν παρέστη σε τελετή στη μνήμη των θυμάτων στη γέφυρα Μπεζόν, στα δυτικά του Παρισιού, από όπου είχαν ξεκινήσει την πορεία ορισμένοι διαδηλωτές και ανασύρθηκαν δεκάδες σοροί.

Ο Μακρόν χαρακτήρισε τα γεγονότα της 17ης Οκτωβρίου ως “ασυγχώρητο έγκλημα”. “Η καταστολή ήταν βάναυση, βίαιη, αιματηρή. Αυτή η τραγωδία αποσιωπήθηκε ή εξαλείφθηκε για πολύ καιρό“, ανέφερε, μεταξύ άλλων, η ανακοίνωση του Ελιζέ.

H σφαγή των Αλγερινών στο Παρίσι δεν ήταν η τελευταία του πολέμου, αλλά αποτέλεσε σημείο καμπής στον αντιαποικιοκρατικό αγώνα της Αλγερίας, ο οποίος έληξε λίγους μήνες αργότερα, στις 5 Ιουλίου 1962, με την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της χώρας της Βόρειας Αφρικής.

Δείτε παρακάτω το ρεπορτάζ του τηλεοπτικού σταθμού France24 για τη σφαγή της 17ης Οκτωβρίου 1961:

Πηγές εικόνων κεντρικής φωτογραφίας: Youtube και Wikipedia