Το ιστορικό μοναστήρι της Μακεδονίας, που αιματοκύλισαν οι Τούρκοι και λεηλάτησαν οι Βούλγαροι. Δείτε από ψηλά

Η Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης είναι ιστορικό μοναστήρι βρισκόμενο στον δήμο Αμφίπολης του Νομού Σερρών, κοντά στα όρια με τους Νομούς Καβάλας και Δράμας. Εκκλησιαστικά, υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Δράμας.

Στην Τουρκοκρατία η δράση της υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική, ενώ κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου βουλγαρικός στρατός έκλεψε κειμήλια ανεκτίμητης θρησκευτικής αξίας.

Οι εκδοχές για την ονομασία

Για το πώς προέκυψε το προσωνύμιο της Μονής υπάρχουν τρεις εκδοχές.

Η πρώτη αναφέρει ότι ο κτήτωρ Άγιος Γερμανός, κάποια στιγμή βρέθηκε σε μια μικρή όαση έξω από τη Μονή του Τιμίου Προδρόμου, όπου υπήρχαν 20 φοίνικες. Στο σημείο, εμφανίστηκε ένας άγγελος απεσταλμένος από τη Θεοτόκο που του είπε να φτιάξει το μοναστήρι.

Σε ανάμνηση της τοποθεσίας, όπου συνέβη το θεϊκό γεγονός, την ονόμασε «Παναγία η Εικοσιφοίνισσα».

Η δεύτερη λέει ότι ο Καισάριος Δαπόντες, στιχουργός και χρονογράφος, την αποκαλούσε «Κοσσσυφινίτσα», γιατί ένα κοτσύφι (κόσσυφος) οδήγησε τον Άγιο Γερμανό εκεί όπου υπάρχει σήμερα το Αγίασμα, κάτω από το παρεκκλήσιο της Αγίας Βαρβάρας.

Σύμφωνα με την τρίτη εκδοχή, ο Χρύσανθος, ηγούμενος της Μονής το 1782, υποστήριζε ότι ο Άγιος Γερμανός έψαχνε σανίδα για να φιλοτεχνηθεί η εικόνα της Παναγίας. Τότε, συνέβη ένα θαύμα. Η Θεοτόκος του προσέφερε την εικόνα, η οποία έλαμπε με «φοινικούν» (βαθύ κόκκινο) φως (εικών φοίνισσα – Εικοσιφίνισσα).

Πότε ιδρύθηκε η Μονή

Λέγεται ότι το 450, ο επίσκοπος Φιλίππων Σώζων έχτισε ένα ναό και μοναστικό οικισμό στη Βίγλα, ο οποίος σιγά σιγά εγκαταλείφθηκε. Στα μέσα του 9ου ή αρχές του 10ου αιώνα, ο Άγιος Γερμανός έφτασε στην περιοχή. Εκεί, βρήκε και το ερημωμένο κτίσμα του επισκόπου και άρχισε να φτιάχνει τη νέα Μονή.

Δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία για το μοναστήρι έως τον 11ο αιώνα, οπότε ανακηρύχτηκε σταυροπηγιακή, δηλαδή μονή που υπάγεται απευθείας σε Πατριαρχείο ή Σύνοδο και όχι στην τοπική Αρχιεπισκοπή.

Στην Παναγία την Εικοσιφοίνισσα, μόνασε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος Α΄, αφού παραιτήθηκε από το αξίωμά του. Επειδή έδωσε την περιούσια του για χάρη της μονής και επειδή έκανε σημαντικά έργα ανακηρύχτηκε δεύτερος κτήτωρ και άγιος από την εκκλησία.

Η Ιερά Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης στην Τουρκοκρατία

Η μητριά του σουλτάνου Μωάμεθ Β’, Μάρα Μπράνκοβιτς, είχε προσφέρει σημαντικά στο μοναστήρι. Τιμούσε τον Άγιο Διονύσιο και έκανε πολλές δωρεές.

Οι Τούρκοι είχαν μεγάλο μένος για τους μοναχούς της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης και το 1507, σκότωσαν 172. Μετά από παρέμβαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, εγκαταστάθηκαν στη μονή μοναχοί από το Άγιο Όρος.

Στη διάρκεια της Επαναστάτης του 1821, υπήρξε πνευματικό κέντρο της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και αποτέλεσε το αρχηγείο του Νίκου Τσάρα. Έως το 1843, λειτουργούσε η «Ελληνική Σχολή» και στις αρχές του 20ου αιώνα η «Γεωπονική».

Η λεηλασία της Μονής από τον βουλγαρικό στρατό

Στις 27 Μαρτίου 1917, «την Μεγάλην Δευτέραν της εβδομάδος και ώραν 2 μ.μ. ο Βούλγαρος οπλαρχηγός Πανίτσας και ο Βλαδίμηρος Σις, Αυστριακός την καταγωγήν, Βούλγαρος υπήκοος αρχαιολόγος […] ήλθον εις την Μονήν […] Τα δε κλοπιμαία […] εφορτώθησαν εις 18 ημιόνους (σ.σ.: μουλάρια) και μετεφέρθησαν εις Δράμαν. Την ιστορικήν αξίαν αυτών ουδείς θα δυνηθή να περιγράψει», σύμφωνα με τη μαρτυρία του Αρχιμανδρίτη Νεοφύτου, Ηγουμένου της Μονής.

Ο Πανίτσας μετέφερε τα λάφυρα στη Βουλγαρία, τα οποία βρίσκονται έως σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Σόφιας. Έκλεψαν 430 χειρόγραφα ανεκτίμητης αξίας. Τον Ιούνιο, Βούλγαροι ανάγκασαν τους μοναχούς να φύγουν από τη Μονή, με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθεί.

Το μοναστήρι λειτούργησε ξανά το 1965 από μοναχές.

Δείτε από ψηλά την Ιερά Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης μέσα από τα πλάνα που εξασφάλισε το Point of View GR: