Τύμβος Καστά. Επέστρεψαν στη θέση τους τμήματα της αρχαίας τοιχοποιίας. Ποιοι είχαν αποξηλώσει τον περίβολο (φωτο)

Το Νοέμβριο του 2023, 25 αρχιτεκτονικά μέλη του αρχαίου περιβόλου του τύμβου Καστά “επέστρεψαν” στη θέση τους, όπως ανακοίνωσε το Υπουργείο Πολιτισμού.

Το 2013, οι ανασκαφικές εργασίες στον ταφικό περίβολο αποκάλυψαν ότι ένα μεγάλο μέρος του είχε αποξηλωθεί κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους και αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη δεν βρίσκονταν στη θέση τους. Η αποκατάσταση του μνημείου προχώρησε από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων με  μελέτη του αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή.

Συνολικά ομαδοποιήθηκαν και διευθετήθηκαν 375 μαρμάρινα μέλη της αρχαίας τοιχοποιίας. Είναι πλέον στοιχισμένα σε ομάδες ανάλογα με τον τύπο και τον δόμο, στον οποίο ανήκαν.

“Τα περισσότερα μαρμάρινα μέλη βρίσκονται σε καλή κατάσταση, εκτός από δύο, έναν ορθοστάτη και μια βάση με θραυσμένα τμήματα, στα οποία δεν απαιτήθηκε συμπλήρωση για την τοποθέτησή τους“, αναφέρεται στην ανακοίνωση του υπουργείου.

Οι  φωτογραφίες του υπουργείου Πολιτισμού αποτυπώνουν την σημερινή αποκαταστημένη μορφή της τοιχοποιίας με διάσπαρτα μέλη του περιβόλου του τύμβου Καστά.

Το ιστορικό της αρχαίας Αμφίπολης και των ανασκαφών

Η Αμφίπολη ήταν αρχαία πόλη χτισμένη στην ανατολική Μακεδονία, στη θέση πόλης που παλαιότερα ονομαζόταν “Εννέα Οδοί“, επειδή, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο Ξέρξης έθαψε, καθώς περνούσε τις γέφυρες του Στρυμόνα, ζωντανά εννέα νεαρά αγόρια και εννέα νεαρά κορίτσια ως θυσία.

Το τοπωνύμιο “Αμφίπολις” είναι σύνθετο από το πρόθημα “αμφι-” (= και από τις δύο πλευρές) και το “πόλις“, επειδή ήταν χτισμένη σε τόπο που περιβαλλόταν από τα νερά του ποταμού Στρυμόνα και σε ύψωμα στρατηγικής σημασίας, 5 χλμ. από τη θάλασσα.

Το 465 π.Χ., οι Αθηναίοι προσπάθησαν ανεπιτυχώς να αποικίσουν την περιοχή, επειδή θα είχαν άμεση πρόσβαση σε σημαντικές πρώτες ύλες, όπως ο χρυσός και ο άργυρος του Παγγαίου. Πέτυχαν τον σκοπό τους το 437 π.Χ., αλλά κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, η Αμφίπολη πέρασε στα χέρια των Σπαρτιατών.

Αργότερα έγινε μέρος του Βασιλείου των Μακεδόνων και κατόπιν της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Λέγεται ότι ο απόστολος Παύλος πέρασε από την Αμφίπολη, καθώς πήγαινε στη Θεσσαλονίκη, για να διαδώσει τον Χριστιανισμό, ενώ από την πόλη περνούσε η αρχαία Εγνατία Οδός.

Το 1912, κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, Έλληνες στρατιώτες παρατήρησαν την ύπαρξη μαρμάρων μέσα σε θάμνους της δυτικής όχθης του ποταμού Στρυμόνα. Επρόκειτο για τη μαρμάρινη βάση του Λέοντα της Αμφίπολης, κομμάτια του οποίου βρέθηκαν αργότερα κατά την εκτέλεση έργων αποξήρανσης από την ΟΥΛΕΝ.

Οι ειδικοί έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το διάσημο γλυπτό ήταν τοποθετημένο στην κορυφή του ταφικού μνημείου.

Η ύπαρξη του τάφου της Αμφίπολης άρχισε να απασχολεί τους αρχαιολόγους πολλά χρόνια αργότερα. Το 1953 έγινε στο λόφο Καστά η πρώτη τομή από κατοίκους της περιοχής, αλλά χρειάστηκε να περάσουν 11 χρόνια, για να πραγματοποιηθεί η πρώτη ανασκαφή, με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Δημήτρη Λαζαρίδη.

Σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Κοχλιαρίδη, στενό συνεργάτη του Λαζαρίδη επί τρεις δεκαετίες και πρώην αρχιφύλακα του αρχαιολογικού χώρου της Αμφίπολης, ο αρχαιολόγος “πίστευε ότι εδώ ήταν θαμμένος ο μικρός Αλέξανδρος και η μητέρα του Ρωξάνη“.

Η συσχέτιση του Τύμβου Καστά με τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου είχε συζητηθεί ευρέως από την κοινή γνώμη. Απασχόλησε, επίσης, έντονα τα ΜΜΕ, καθώς ο εντοπισμός της ακριβούς τοποθεσίας του τάφου εξακολουθεί να αποτελεί το “Ιερό Δισκοπότηρο” της ελληνικής και διεθνούς αρχαιολογίας.

Ωστόσο, πολλοί αρχαιολόγοι δεν το θεωρούν πιθανό, καθώς δεν υπάρχουν ατράνταχτες ιστορικές μαρτυρίες και αρχαιολογικά ή ανθρωπολογικά δεδομένα που να φανερώνουν κάτι τέτοιο.

Το 2012, ο χώρος άρχισε να ανασκάπτεται περιμετρικά ξανά από την αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη και αποκαλύφθηκε στο ευρύ κοινό τον Αύγουστο του 2014. Ανακαλύφθηκαν τρεις θάλαμοι και συνολικά τέσσερις χώροι, συνυπολογίζοντας την είσοδο και σκαλιά προς το εσωτερικό του τάφου.

Ο ταφικός περίβολος χρονολογείται γύρω στο 325-300 π.Χ. και φτιάχτηκε κατά πάσα πιθανότητα από μάρμαρο της Θάσου που μεταφέρθηκε με ειδικά πλοιάρια. Σύμφωνα με εκτίμηση της κ. Περιστέρη, κατασκευάστηκε από τον αρχιτέκτονα Δεινοκράτη, που ήταν και στενός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Μάλιστα, τo σενάριο ανέφερε ότι ο Αλέξανδρος μπορεί να “παρήγγειλε” την ανοικοδόμηση του μνημείου στον Δεινοκράτη, επειδή ήθελε να τιμήσει τον επιστήθιο φίλο του και συμπολεμιστή, Ηφαιστίωνα.

Ανάμεσα στα πιο σημαντικά ευρήματα στον τύμβο Καστά περιλαμβάνονται οι ακέφαλες σφίγγες στην είσοδο και το ψηφιδωτό του δευτέρου θαλάμου, που αναπαριστά την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα.

Διαβάστε παρακάτω για το τι συμβαίνει με τον Τύμβο Καστά κάθε φορά που έχουμε χειμερινό ηλιοστάσιο:

Αμφίπολη. Το σπάνιο φαινόμενο στον Τύμβο Καστά που συμβαίνει κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο (Βίντεο)