Το πέτρινο μονοπάτι σε ύψος 1300 μέτρων που ένωνε το Βραδέτο με τον υπόλοιπο κόσμο. Αποτελείται από 1.100 σκαλοπάτια

Στις νοτιοδυτικές πλαγιές του όρους Τύμφη, χτισμένο πάνω σε ένα βράχο, βρίσκεται το ψηλότερο χωριό του Ζαγορίου, το Βραδέτο, σε υψόμετρο 1.340 μέτρων. Για δεκαετίες η μοναδική επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο γινόταν από πέτρινα σκαλιά.

Το χωριό περιβάλλεται από το φαράγγι του Βίκου ενώ η σύνδεση με τα υπόλοιπα χωριά πραγματοποιείται από τον μοναδικό ασφαλτοστρωμένο δρόμο μήκους 9 χιλιομέτρων, στη διασταύρωση μετά από το χωριό Καπέσοβο.

Η βλάχικης προέλευσης ονομασία του χωριού σημαίνει έλατο (βραντ). Λόγω της θέσης του θεωρείται το “μπαλκόνι” του Ζαγορίου και προσφέρει πανοραμική θέα στο φαράγγι.

Σύμφωνα με τον Ηπειρώτη γιατρό και λαογράφο, Ιωάννη Λαμπρίδη, το Βραδέτο αποτελεί συγκροτημένο οικισμό από το 1616 και δημιουργήθηκε από κατοίκους παλιότερου συνοικισμού με το όνομα “Νούκα”, της εύρωστης για την εποχή περιοχής του Σκαμνέλι, οι οποίοι μετεγκαταστάθηκαν στο σημερινό Βραδέτο.

Πιθανολογείται ότι αιτία ήταν η μορφολογία του εδάφους που ευνοούσε την κτηνοτροφία.

Αν και το υψόμετρο των 1.340 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας κάνει το χωριό απόμακρο, ο νότιος προσανατολισμός του δεν επιτρέπει μεγάλες χιονοσκεπείς περιόδους, ενώ το «καθυστερημένο» καλοκαίρι επιτρέπει την βόσκηση ως αργά τον Οκτώβριο.

Οι κάτοικοι αναφέρουν ότι εκτρέφουν πάνω από 15 χιλιάδες αιγοπρόβατα και καλλιεργούν χωράφια με εξαιρετικής ποιότητας βρίζα και άλλα δημητριακά. Η ύπαρξη τουλάχιστον δεκαπέντε εγκαταλελειμμένων αλωνιών επιβεβαιώνουν ότι στο παρελθόν υπήρχε ακόμα μεγαλύτερη παραγωγή.

Παρά την ακμάζουσα περίοδο που γνώρισε το χωριό, η έλλειψη συγκοινωνίας με τα γειτονικά χωριά ανάγκασε τους κατοίκους να μεταναστεύσουν στις μεγαλουπόλεις. Αυτό οδήγησε το Βραδέτο στην ερήμωση.

Η θρυλική σκάλα

Μέχρι και τη δεκαετία του 1970, η μοναδική σύνδεση των κατοίκων με τον “έξω κόσμο” ήταν η περίφημη “Σκάλα του Βραδέτο”, με τα 1.100 λιθόστρωτα σκαλοπάτια, τα οποία καλύπτουν μια αρκετά μεγάλη υψομετρική διαφορά 250 περίπου μέτρων.

Η πέτρινη αυτή κατασκευή συνολικού μήκους 1.200 μέτρων στην βόρεια πλευρά της Μεζαριάς, αποτελούσε την είσοδο και έξοδο από το χωριό και οδηγούσε στο Καπέσοβο.

Χρειάστηκαν 20 ολόκληρα χρόνια για να ολοκληρωθεί η κατασκευή της πέτρινης σκάλας. Χρονολογείται στις αρχές του 18ου αιώνα.

Αποτελείται από τρεις ζώνες κυκλοφορίας, μια για τα ζώα η οποία σηματοδοτείται με μαύρη πέτρα και δύο με λευκή για τους ανθρώπους.

Το πλάτος της είναι σωστά υπολογισμένο για την αποφυγή ατυχημάτων κυρίως των ζώων, μιας και φορτώνονταν με υπερβολικό όγκο εμπορευμάτων.

Από το 1998 η σκάλα μαζί με τα δύο πέτρινα γεφύρια μεταξύ των χωριών, έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία.

Πρόκειται για ένα υπέροχο έργο τέχνης, δείγμα τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, μάρτυρας μιας αλλοτινής εποχής που η επιβίωση και η επικοινωνία των κατοίκων θεωρούνταν υψίστης σημασίας.

Δείτε το βίντεο drone του συνεργάτη μας Μάκη Θεοδώρου από το Βραδέτο Ζαγορίου και την θρυλική σκάλα: