1821

24 Ιουνίου 1798. Ο πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης και πρωτεργάτης του ελληνικού επαναστατικού διαφωτισμού, Ρήγας Βελεστινλής, βρήκε μαρτυρικό θάνατο στις φυλακές της Τεργέστης. Σκοπός του ήταν να έρθει στην Ελλάδα από τη Βιέννη, προκειμένου να εκτελέσει το επαναστατικό σχέδιο για την απελευθέρωση της χώρας από τον τουρκικό ζυγό. Ακούστε στο podcast από τη Μηχανή του […]

Την Τετάρτη 26 Μαΐου ξεκινά η έκθεση του σκηνογράφου και εικαστικού, Θανάση Βαλαώρα, στο Αγρίνιο, με τίτλο “…που με βία μετράει τη γη”. Η έκθεση είναι αφιερωμένη στους αγωνιστές και τις αγωνίστριες του 1821 αλλά και στην Άλωση του Βραχωρίου. Έτσι ονόμαζαν εκείνα τα χρόνια την πόλη.  Ο καλλιτέχνης φέρνει στην επιφάνεια ένα άγνωστο γεγονός […]

του συνεργάτη μας και ιστορικού, Κωνσταντίνου Λαγού Σήμερα η φράση «Παίζει Καραϊσκάκη» αναφέρεται στην ομάδα του Ολυμπιακού όταν παίζει στην έδρα της, δηλαδή στο γήπεδο «Γεώργιος Καραϊσκάκης» στο Φάληρο. Πριν από ενάμιση αιώνα η ίδια φράση, και η παραλλαγή της, «Η κοιλιά του παίζει Καραϊσκάκη», σήμαινε κάτι εντελώς διαφορετικό. Με την ειρωνική αυτή φράση οι […]

Με το προσωνύμιο «Νικηταράς ο Τουρκοφάγος», ο Νικήτας Σταματελόπουλος έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους σπουδαιότερους αγωνιστές του ’21. Αυτό που πολλοί αγνοούν είναι ότι όλη του η οικογένεια προσέφερε στον αγώνα και τα αδέρφια και ο πατέρας του βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στα χέρια των Τούρκων. Η πορεία της ζωής του Νικηταρά ήταν παρόμοια […]

του συνεργάτη μας και ιστορικού, Κωνσταντίνου Λαγού Όταν ο Νικηταράς (Νικήτας Σταματελόπουλος) πολεμούσε στα Δερβενάκια είχε μαζί του ένα παπά από το Κρανίδι που παράλληλα ήταν οπλαρχηγός και φοβερός πολεμιστής, τον Αρσένη (Αλέξανδρο) Κρέστα, γνωστός ως Παπαρσένης. Πριν από την Επανάσταση, ο Παπαρσένης ήταν ένας από τους λίγους μορφωμένους στο Μοριά αφού ήταν απόφοιτος της […]

του συνεργάτη μας ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού Το  1821 στη διάρκεια της πολιορκίας του Ναυπλίου από τους Έλληνες συνέβη ένα ευτράπελο μεταξύ των πολιορκητών και των Τούρκων που ήταν οχυρωμένοι στο φρούριο της Ακροναυπλίας. Στις 19 Ιουνίου 1821 έφθασε στην Πελοπόννησο ο Δημήτριος Υψηλάντης ως πληρεξούσιος του «Γενικού Επιτρόπου της Αρχής», δηλαδή του αρχηγού της Φιλικής […]

Ο Νικόλαος Κασομούλης  θεωρείται ένας από τους σημαντικούς αγωνιστές του 1821, παρόλο που δεν είναι από πιο αναγνωρίσιμα ονόματα. Εκτός όμως από τη σημαντική του συμβολή στον αγώνα, ο Κασομούλης με το συγγραφικό του έργο παρέδωσε σημαντικές iιστορικές πηγές για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Η Βλάχικη καταγωγή του και οι αγωνιστές γονείς του Γεννήθηκε το 1795 […]

του συνεργάτη μας, δικηγόρου και πρώην δημάρχου Λεβαδέων, Αριστείδη Ρούσσαρη Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι σκλαβωμένοι Έλληνες διατήρησαν το δικαίωμα να εορτάζουν το Πάσχα για τρεις μέρες κάτω από τις προϋποθέσεις που έθετε ο βοεβόδας, δηλαδή ο Τούρκος διοικητής. Οι περιορισμοί στον τρόπο του εορτασμού ή η μερική ελευθερία του εορτασμού εξαρτιόταν από το […]

Τοῦ Γρηγ.Δήμου από ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1821. Μετά την πτώση του Αλή Πασά, οι τουρκικές δυνάμεις είναι ελεύθερες να ασχοληθούν με τους επαναστατημένους Έλληνες. Την θέση του Χουρσίτ Πασά έχει πάρει ο Ομέρ Βρυώνης. Ο Μαχμούτ Πασάς (Δράμαλης), στέλνεται στη Στερεά με 25.000 πολεμιστές (Αλβανοί, Τούρκοι, Βόσνιοι, Βλάχοι, Γιουρούκοι, Πομάκοι) και στρατοπεδεύει sto Πατρατσίκι, σημερινή Υπάτη. Έχει προηγηθεί η […]

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού Ο Ιωάννης-Γενναίος Κολοκοτρώνης γεννήθηκε το 1805 στη Ζάκυνθο όπου ζούσε εξόριστος ο πατέρας του, Θεόδωρος και ήταν το δεύτερο αγόρι του. Πρώτος είχε γεννηθεί ο Πάνος, που ήταν καλός μαθηματικός, μιλούσε ιταλικά και γαλλικά και ήταν από τους πιο καλλιεργημένους νέους της γενιάς του. Αυτό, όμως, δεν ίσχυε και για τον […]

Μια σπουδαία μορφή που συνέβαλε στην απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό ήταν ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης. Ο επίλογος για τον ήρωα της επανάστασης δεν ήταν αντάξιος της προσφοράς του, καθώς ο γιος και ο αδελφός του δολοφόνησαν τον κυβερνήτη Καποδίστρια βυθίζοντας την χώρα στο πένθος και τον διχασμό. Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, γεννήθηκε το 1765 στην Τσίμοβα […]

13 Φεβρουαρίου 1824. Μία ομάδα επίλεκτων αγωνιστών από την Κορώνη και τις γύρω περιοχές επρόκειτο να ανακαταλάβει το πολιορκημένο, από τους Οθωμανούς, κάστρο της Κορώνης. Το σχέδιο ήταν άριστα προμελετημένο και όλα έδειχναν ότι θα πετύχει. Μόνο ένα ενδεχόμενο δεν εξέτασαν οι πρωτεργάτες της επιχείρησης. Την προδοσία. Και από αυτή ηττήθηκαν. Ο αρχηγός της επιχείρησης, […]

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού Το 1863 ήλθε στην Ελλάδα ο Δανός πρίγκιπας Χριστιανός Γουλιέλμος Φερδινάνδος Αδόλφος Γεώργιος του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν-Σόνντερμπουρκ-Γκλύξμπουρκ και ανέλαβε επίσημα τα καθήκοντά του ως βασιλιάς Γεώργιος Α΄ των Ελλήνων. Μαζί του έφερε ως σύμβουλο τον συμπατριώτη του πρώην υπουργό, Γουλιέλμο Σπόνεκ. Αυτός έγινε γρήγορα αντιπαθής από τους Έλληνες με αποτέλεσμα να αναγκαστεί ο […]

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης είχε μία ιδιαίτερη τιμωρία για τους άνδρες του που έπιανε να δείχνουν δειλία την ώρα της μάχης. Μετά το τέλος της τους υποχρέωνε να φορούν πάνω από τη φουστανέλα μία παλιά γυναικεία βράκα και με αυτό τον τρόπο τους διαπόμπευε μέσα στο στρατόπεδο. Οι στρατιώτες του Καραϊσκάκη είχαν […]

Μέχρι και λίγες δεκαετίες πριν το 1821, κανείς δεν φανταζόταν ότι ο Ελληνισμός, που έμοιαζε με ένα αταίριαστο και κατακερματισμένο παζλ, θα συσπειρωνόταν και θα ξεσηκωνόταν εναντίον της πανίσχυρης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τα “προεόρτια” της Επανάστασης είναι μία σχετικά παραγκωνισμένη πτυχή του Αγώνα. Αποτελεί όμως αναπόσπαστο κομμάτι του έπους του ’21. Γι’ αυτό και η νέα […]

 Ο Γιάννης Θεοφιλόπουλος γεννήθηκε στα Λαγκάδια της Γορτυνίας, το 1790 και πέθανε πικραμένος στην Αθήνα το 1885, σε ηλικία 95 ετών. Όταν ήταν 18 ετών, στα 1808 έφυγε από τα Λαγκάδια, εξ αιτίας της διαμάχης που είχε με τον τοπικό Τούρκο αγά, και κατέφυγε αρχικά στο Ναύπλιο, και στη συνέχεια στα Ψαρά. Εκεί διδάχτηκε την […]

Όταν ο Ιωάννης Καποδίστριας έφθασε στην Αίγινα το 1828 ως Κυβερνήτης της Ελλάδας, δύο μεγάλοι ήρωες της Επανάστασης στη Ρούμελη, ο Δημήτριος Πανουργιάς και ο Ιωάννης Δυοβουνιώτης, πήγαν στην Αίγινα για να τον δουν. Ο Πανουργιάς και ο Δυοβουνιώτης ήταν συνομήλικοι και την εποχή εκείνη πάνω από 70 χρόνων. Όταν έφθασαν στην Αίγινα απόρησαν όταν […]

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού Λίγο έξω από το Χιλιομόδι της Κορινθίας υπάρχει ένα εντυπωσιακό άγαλμα του στρατηγού Νικήτα Σταματελόπουλου (Νικηταράς ο Τουρκοφάγος). Κάθε χρόνο, στα μέσα Οκτωβρίου, οι κάτοικοι του χωριού διοργανώνουν εκεί μνημόσυνο και γιορτή για το μεγάλο ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης. Στη βάση του αγάλματος του Νικηταρά υπάρχει το εξής τετράστιχο σε μία […]

Τ’ είν’ το κακό που γίνεται, Στη μέση στο Λεβείδι Κάνε βουνά γκρεμίζονται, Κάνε στοιχιά παλεύουν. Μήτε βουνά γκρεμίζουνται, Μήτε στοιχιά παλεύουν, Εκλείσαν τον Στριφτόμπολα, Οκτώ χιλιάδες Τούρκοι. Η λαϊκή μούσα έχει τιμήσει δεόντως τον Αναγνώστη Στριφτόμπολα. Ο Καλαβρυτινός αγωνιστής του ’21 υπήρξε ένας από τους πιο ανδρείους οπλαρχηγούς του Μοριά. Αν ο ηρωισμός κληροδοτείται, […]

Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν υπήρχε ένα ενιαίο και καθολικό εκπαιδευτικό σύστημα. Δεν υπήρχε ειδική μέριμνα από την παιδεία και τα “σχολεία” λειτουργούσαν υπό το αυστηρό καθεστώς που όριζε κάθε φορά ο Σουλτάνος. Το Πατριαρχείο είχε εξασφαλίσει από την Υψηλή Πύλη την άδεια να λειτουργούν εκκλησιαστικά σχολεία για χριστιανούς που προορίζονταν να γίνουν κληρικοί. Αυτό σήμαινε […]

Στο μακρινό Δουβλίνο δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 1821 ένα από τα πρώτα φιλελληνικά ποιήματα που γράφτηκαν με αφορμή την Ελληνική Επανάσταση. Εκτός από τον τίτλο, παρουσιάζει και άλλες ενδιαφέρουσες ομοιότητες με τον λίγο μεταγενέστερο Ύμνο εις την Ελευθερίαν του Διονυσίου Σολωμού. Το ξεχασμένο από τότε φιλελληνικό αυτό ποίημα παρουσίασε ο Διονύσης Στεργιούλας στο τεύχος 49 […]

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού Ένα από τα μεγάλα προσόντα που είχε ο Κολοκοτρώνης ήταν ότι μπορούσε να μιλήσει άμεσα και απλά στο λαό και έτσι να τον καταλαβαίνουν δίχως να χρησιμοποιεί πολλά λόγια. Αυτό ήταν δυνατό γιατί και ο ίδιος ο Γέρος του Μοριά ήταν άνθρωπος λαϊκός με ελάχιστη εγκύκλια παιδεία. Στο πλαίσιο αυτό συχνά […]