Φρειδερίκη, η αμφιλεγόμενη βασίλισσα. Το φιλανθρωπικό έργο και οι παρεμβάσεις στην πολιτική. Νέα εκπομπή

Η ιστορία της βασίλισσας Φρειδερίκης στη «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο, τη Δευτέρα 16 Ιουνίου στις 21.00 στο COSMOTE HISTORY.

Το επεισόδιο μεταδίδεται σε επανάληψη την Κυριακή 22 Ιουνίου στις 17.00.

Η εκπομπή παρουσιάζει μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, τη βασίλισσα Φρειδερίκη.

Απ’ τη στιγμή που γεννήθηκε, έφερε τους τίτλους «Πριγκίπισσα του Ανόβερου», «Δούκισσα του Μπράουνσβικ και του Λούνεμπουργκ», «Πριγκίπισσα της Μεγάλης Βρετανίας και της Βορείου Ιρλανδίας» και Βασίλισσα των Ελλήνων. Το πλήρες όνομά της ήταν Φρειδερίκη Λουίζα Τύρα Βικτώρια Μαργαρίτα Σοφία Καικιλία Όλγα Ισαβέλλα Χριστίνα.

Ως βασίλισσα των Ελλήνων, οι όροι “παρεμβατική”, “δυναμική” και “δραστήρια” συνόδευαν συνήθως το όνομά της. Πολλοί την αγάπησαν την Φρειδερίκη, αλλά και πολλοί την αντιπάθησαν και την αποκαλούσαν ειρωνικά «Φρίκη».

Όμως κατά πόσο ισχύουν οι κατηγορίες που τις έχουν κατά καιρούς προσάψει;

Ο γάμος με τον Παύλο

Ιστορικοί περιγράφουν τη ζωή της Γερμανίδας πριγκίπισσας που παντρεύτηκε τον Έλληνα πρίγκιπα Παύλο. Παρά τις αντιρρήσεις του βασιλιά Γεωργίου Β’ εξαιτίας της εθνικότητάς της, ο γάμος προχώρησε ολοταχώς, καθώς το ζευγάρια ήταν βαθιά ερωτευμένο.

Δίχως αμφιβολία, η Γερμανίδα σύζυγος του βασιλιά Παύλου αγάπησε την Ελλάδα και τους Έλληνες. Γύρισε κάθε γωνιά της χώρας, με πλοία, τζιπ, αλλά και γαϊδούρια. Ρίσκαρε για να φτάσει δύσβατες περιοχές, στις οποίες ακόμα μαίνονταν οι μάχες του εμφυλίου.

Αποκορύφωμα ήταν η άφιξη της βασίλισσας στην εμπόλεμη Κόνιτσα, πάνω σε ένα τζιπ, λίγες ώρες αφότου έληξε η μάχη.

Η εκπομπή φωτίζει τη δράση της στον τομέα της φιλανθρωπίας που ήταν ήταν τόσο έντονη, που ουσιαστικά υποκατέστησε την -ανύπαρκτη τότε- κρατική πρόνοια. Ίδρυσε παιδουπόλεις, επαγγελματικές σχολές και φιλανθρωπικές οργανώσεις για νεαρές κοπέλες, πρόσφυγες, αναπήρους και αναξιοπαθούντες. 

Οι αντίπαλοί της , κυρίως από την αριστερά, την κατηγόρησαν για προπαγάνδα με επίκεντρο τα μικρά παιδιά που συγκέντρωνε στις παιδοπόλεις της. Βασίλεψε σε μια περίοδο που η Ελλάδα ταλανιζόταν από εμφύλιο πόλεμο και πολιτική αντιπαράθεση λόγω του «Ψυχρού πολέμου».

Κατηγορήθηκε ότι συγκρούστηκε με πρωθυπουργούς, όπως ο Παπάγος, και οδήγησε στην αποπομπή τους, όπως ο Καραμανλής. Ο δυναμισμός της βρέθηκε στο επίκεντρο έντονης κριτικής, ακόμα από πολιτικούς του κέντρου. Υπάρχει όμως και η ανάλυση ότι υπήρξε εύκολος στόχος του πολιτικού κατεστημένου, επειδή ήταν γυναίκα. Στο πρόσωπο της αποτυπώθηκαν τα πάθη και τα μίση του εμφυλίου.

Μέσα από μαρτυρίες ανθρώπων που τη γνώρισαν, αλλά και την έρευνα ιστορικών που μελέτησαν την προσωπικότητάς της, περιγράφεται πως υπήρξε μία μεταστροφή της δημόσιας εικόνας της προς τα τέλη της δεκαετίας του ’50. Η δημοφιλής «Φρειδερίκη» του λαού, που αγαπήθηκε για την απλότητα της, την αμεσότητα και τις φιλανθρωπίες, απέκτησε μία διαφορετική εικόνα μέσα από τον τύπο.

Τη δεκαετία του ’60 η Φρειδερίκη άρχισε να μετατρέπεται σε «Φρίκη», με πρώτη αφορμή την κρουαζιέρα των γαλαζοαίματων της Ευρώπης που οργάνωσε το 1954, και αργότερα τον πολυτελή γάμο της Σοφίας, τις απαιτήσεις για αύξηση της βασιλικής χορηγίας, αλλά και λαμπερά ταξίδια στο εξωτερικό.

Η εκπομπή παρουσιάζει τις κατηγορίες για προσωπικές σχέσεις με μια σειρά ισχυρών αντρών της εποχής, όπως ο ηγέτης της Νοτίου Αφρικής Γιαν Σματς, ο Στρατηγός Μάρσαλ και ο διευθυντής της CIA, Άλεν Ντάλες, χωρίς βέβαια να υπάρξουν ποτέ αποδείξεις.

Ιστορικά έχει γίνει αποδεκτό ότι η παρεμβατικότητα, όχι μόνο της Φρειδερίκης, αλλά συνολικά των Ανακτόρων ως θεσμού, ξεπέρασε κατά πολύ τα επιτρεπτά όρια. Ιστορικοί και ερευνητές εξηγούν πώς το Σύνταγμα της χώρας έδινε πολιτικές εξουσίες στον Βασιλιά, αλλά και στον Αντιβασιλέα, τον οποίο ρόλο κατείχε η Φρειδερίκη μέχρι την ενηλικίωση του διαδόχου Κωνσταντίνου. Εξουσίες που δεν ταίριαζαν στη νέα μεταπολεμική Ελλάδα που διαμορφωνόταν.

Έρευνα επεισοδίου: Αθηνά Τζίμα

Στην εκπομπή μιλούν:

Κώστας Σταματόπουλος – Ιστορικός

Νίκος Παπακωνσταντίνου – Ιστορικός, συγγραφέας

Κωνσταντίνος Τσοπάνης – Ιστορικός, συγγραφέας

Χαράλαμπος Ποταμιάνος – Αρχείο ΜΤΧ, Υπασπιστής Βασιλιά Παύλου

Σπυρίδων Πλουμίδης – Καθηγητής Ιστορίας ΕΚΠΑ

Τίτος Αθανασιάδης – Δημοσιογράφος, συγγραφέας

Ναταλία Μελά – Αρχείο ΜΤΧ, Κόρη Αλεξάνδρας Μελά 

Τασούλα Βερβενιώτη – Ιστορικός

Μιχάλης Κατσίγερας – Αρχείο ΜΤΧ, Δημοσιογράφος 

Βασίλης Πάϊκος – Αρχείο ΜΤΧ, Δημοσιογράφος

Μάκης Φωκώς – Συμμαθητής  Τ. Βασιλιά Κων/νου

Χρήστος Τσιντζιλώνης – Αρχείο ΜΤΧ, Ιστορικός Τμήματος Ιστορίας ΚΕ–ΚΚΕ

Άγγελος Αγγελούσης – Αρχείο ΜΤΧ, Υπουργός Δημοσίων Έργων 1964

Βασιλης Καραμανωλης – Αρχείο ΜΤΧ, Φωτογράφος

Κυριάκος Κουκουλομάτης – Σμήναρχος Βασιλικής Αεροπορίας Ε.Α.