Mια παρτίδα τάβλι στον Μεσαίωνα. Πώς μια ατυχής ζαριά του αυτοκράτορα Ζήνωνα στάθηκε αφορμή ώστε ο ιστορικός να καταγράψει και να διαδώσει τους κανόνες του παιχνιδιού

Το κείμενο έστειλε ο αναγνώστης μας, Βαγγέλης Σωτήρης

Tabula στην Ανατολική Μεσόγειο ονομάζεται το γνωστό σε όλους μας τάβλι. Εντοπίζεται σε διάφορες μορφές από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με το έργο «Etymologiae » του Ισίδωρου της Σεβίλης (560-636) ανακαλύφθηκε από έναν Αχαιό, τον Αλέα, κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου.

Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Roger Caillois χρησιμοποιεί τον όρο «Alea» για να περιγράψει τα παιχνίδια που βασίζονται στη τύχη και όχι στην ικανότητα.

Η πιο λεπτομερής περιγραφή παιχνιδιού γίνεται από τον ιστορικό Αγαθία τον σχολαστικό (530-582/594).

Στη συγκεκριμένη παρτίδα, πρωταγωνιστής είναι ο αυτοκράτορας Ζήνων (425-491) ο οποίος περνά από πλεονεκτική θέση σε μειονεκτική, με μια μόνο ζαριά.

Οι σύγχρονοι κανόνες στο τάβλι διαμορφώθηκαν τον 19 αιώνα από τον Becq de Fouquieres και βασίστηκαν σε αυτήν την αναφορά του Αγαθία.

Η ατυχία του αυτοκράτορα έγινε σημείο αναφοράς για τον ιστορικό. Το διδακτικό μήνυμα που περνά έχει να κάνει με την αστάθεια της τύχης.

Άθελα του ο Αγαθίας όμως, κατάφερε και κάτι ακόμα. Να κληροδοτήσει τους κανόνες του λαοφιλούς αυτού παιχνιδιού.

«Το τάβλι να αποφεύγετε άπαντες επειδή ακόμη και αυτός ο βασιλιάς δεν μπορεί να ξεφύγει από την άλογη τύχη»

Η περιγραφή του παιχνιδιού υπάρχει στην Παλατινή Ανθολογία και εδώ αποδίδεται σε απλή μετάφραση. 

IX 482 Αγαθία

Εμείς οι κοινοί θνητοί, ακόμη και αν κάνουμε μέγα έργο, σε κανενός τη μνήμη δε μένουμε για πολύ

αλλά οι σπουδαίοι, ακόμη και αν δεν κάνουν τίποτα παρά το μηδέν, ακόμη και που αναπνέουν, όπως είπε κάποιος Λίβυος, αυτό μένει σα διαμάντι.

Για παράδειγμα ο Ζήνων, ο βασιλιάς της πόλης, που έπαιζε παιχνίδι με τα αναπάντεχα ζάρια,

σε τι περίπλοκη θέση βρέθηκε όταν, αρχίζοντας από τα λευκά, και πηγαίνοντας όπως πάνε τα πούλια,

επτά στην έκτη θέση είχε,

μια στην ένατη,

και διπλά στον σούμμο και στην δέκατη θέση,

και στη θέση μετά το σούμμο, είχε δυο,

μια άλλη πούλια (ψήφον) την τελευταία, έπεσε γύρω από το δίβο (έπεσε δίπλα στο τέλος)

(ή: μια άλλη πούλια, στην τελευταία θέση δίπλα έπεσε)

Αλλά τα μαύρα, διπλά είχαν στην όγδοη θέση,

και άλλα τόσα στην ενδέκατη,

στην δωδέκατη θέση υπήρχαν άλλα δυο,

και στην δέκατη τρίτη, ένα πούλι,

διπλό διακοσμούσε και τη θέση του Αντιγόνου,

αλλά και ίσο με αυτό είχε και στην δέκατη πέμπτη θέση,

και άλλο ένα ζευγάρι είχε στην τέταρτη θέση από το τέλος

Ήταν σειρά του Βασιλιά να παίξει τα λευκά και χωρίς να μπορεί να δει την παγίδα που του στηνόταν

όταν χωρίς να το σκεφτεί έβαλε τα πούλια σε στενού πύργου ξύλινου κρυμμένη σκάλα

δυο και έξη και πέντε έφερε, και έτσι οκτώ μονά πούλια κατέληξε να έχει.

Όσοι αναγνώστες επιθυμούν να στέλνουν κείμενα μπορούν να μας τα στέλνουν στη διεύθυνση: [email protected]

Εφόσον τηρούνται κάποιες προϋποθέσεις, που έχουν να κάνουν με το ύφος της ιστοσελίδας, θα δημοσιεύονται. Η “ΜτΧ” δεν ευθύνεται για τυχόν ανακρίβειες στα κείμενα των αναγνωστών.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Ο τζόγος στην Αρχαία Ελλάδα. Τα κυβεία, η οστρακίνδα, το τάβλιον, οι ορτυγοκοπίες και η πόκα! Σε Ιερό της Αθηνάς στην Ιερά Οδό σύχναζαν οι …κυβευτές…