Ο χειρότερος ηθοποιός στην ιστορία της Αγγλίας, για τον οποίο έκαναν τεράστιες ουρές ενώ κάποιοι τον θεωρούσαν πανέξυπνο

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Μπορεί ένας βαριεστημένος τύπος να γίνει ηθοποιός ενώ δεν διαβάζει το ρόλο, δεν μαθαίνει καλά τα λόγια και δεν μπορεί να υποδυθεί κανένα χαρακτήρα;

Κανονικά όχι, εκτός αν χρηματοδοτεί ο ίδιος τα πάντα, ακόμη και τα χειροκροτήματα!

Ο Ρόμπερτ Κόουτς ήταν ένας Άγγλος εκκεντρικός ηθοποιός που ισχυριζόταν ότι ήταν ο καλύτερος στον κόσμο! Όμως, στην ιστορία έχει μείνει ως ένας από τους χειρότερους. Ήταν τόσο κακός ηθοποιός που κάποιοι σύγχρονοι μελετητές πιστεύουν ότι ο Κόουτς στην πραγματικότητα έπαιζε επίτηδες τόσα άθλια στη σκηνή προκειμένου να ελκύει τα πλήθη και να γίνει διάσημος. Αν ισχύει το δεύτερο, ήταν άκρως πετυχημένος!

Ρόμπερτ Κόουτς

Ο Ρόμπερτ «Ρωμαίος» Κόουτς (1772–1848) γεννήθηκε στη νήσο Αντίγκουα των Δυτικών Ινδιών όταν ήταν βρετανική αποικία. Ο πατέρας του ήταν Άγγλος που είχε κάνει σημαντική περιουσία από την εμπορία διαμαντιών. Έστειλε τον νεαρό Ρόμπερτ στην Αγγλία για να σπουδάσει. Αυτός όταν έφθασε εκεί παρακολούθησε μία θεατρική παράσταση και μαγεύτηκε. Αποφάσισε τότε να γίνει ηθοποιός.

Ξεκίνησε να παίζει ερασιτεχνικά και γρήγορα φάνηκε ότι δεν είχε καθόλου ταλέντο. Επιπλέον, αποδείχθηκε και τεμπέλης, αφού έκανε ελάχιστη εξάσκηση στους ρόλους του. Ξεχνούσε τα λόγια του πάνω στη σκηνή, αλλά αντί να σταματά, προσέθετε δικές του ατάκες!

Όπως ήταν φυσικό, ακόμη και οι ερασιτεχνικοί θίασοι δεν τον ήθελαν. Όμως, ο ίδιος ο Κόουτς ισχυριζόταν ότι ήταν ο καλύτερος ηθοποιός στον κόσμο και ότι σύντομα θα το αποδείκνυε.

Τα λεφτά του μπαμπά…

Το 1807, πέθανε ο πατέρας του και κληρονόμησε μία μεγάλη περιουσία που συμπεριλάμβανε και πολλά διαμάντια. Ο Κόουτς άρχισε να ξοδεύει την περιουσία του σε θεατρικά κουστούμια και την παραγωγή κλασικών έργων, κυρίως του Σαίξπηρ. Φυσικά σε αυτά ο ίδιος ήταν ο πρωταγωνιστής! Αρχικά, πολλοί επαγγελματίες ηθοποιοί εργάστηκαν με τον Κόουτς, καθώς έδινε καλές αμοιβές. Επίσης, δωροδοκούσε τους ιδιοκτήτες θεάτρων, για να τον αφήσουν να ανεβάζει τις παραστάσεις του.

Το αγαπημένο του έργο ήταν «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Σαίξπηρ. Φυσικά ο Κόουτς έπαιζε τον Ρωμαίο, εξ’ ου και το παρατσούκλι, με το οποίο έγινε γνωστός. 

Για το συγκεκριμένο ρόλο είχε φτιάξει ένα κοστούμι που είχε σχέση περισσότερο με τα καρναβάλια παρά με τον Ρωμαίο του Σαίξπηρ! Αποτελούνταν από έναν φαρδύ, γαλάζιο μανδύα με πούλιες, κόκκινο παντελόνι, ένα γιλέκο από λευκή μουσελίνα, μια μεγάλη γραβάτα και ένα τεράστιο καπέλο, επενδυμένο με φτερά από στρουθοκάμηλο και δεκάδες διαμάντια.

Το κουστούμι ήταν πολύ στενό για τον Κόουτς, με αποτέλεσμα να κινείται άγαρμπα. Σε μία παράσταση, όταν έσκυψε για να φιλήσει την ηθοποιό που έπαιζε την Ιουλιέτα, το παντελόνι του άνοιξε πίσω, με αποτέλεσμα μέχρι το τέλος της παράστασης να φαίνονται τα οπίσθιά του.

Νέα “ερμηνεία” ενός κλασικού έργου!

Ο Κόουτς συνήθιζε να επαναλαμβάνει μέρη του έργου που του άρεσαν ιδιαίτερα -συνήθως δραματικές σκηνές θανάτου- έως και τρεις ή τέσσερις φορές σε κάθε παράσταση. Σε μία παράσταση έπαιξε τόσες φορές το ρόλο του θανάτου του Ρωμαίου που η συμπρωταγωνίστρια, που υποτίθεται ότι είχε ναρκωθεί δίπλα του ως Ιουλιέτα, «ξύπνησε» και τον παρακάλεσε να «πεθάνει επιτέλους», ώστε να τελειώσει η παράσταση!

Ακόμη χειρότερο ήταν το γεγονός ότι ο Κόουτς σε κάθε παράσταση του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας εισήγαγε νέες σκηνές και διαλόγους, αιφνιδιάζοντας τους άλλους ηθοποιούς που έπαιζαν μαζί του και τους θεατές.

Στην πρώτη του εμφάνιση ως Ρωμαίος κρατούσε στα χέρια του ένα λοστό, με τον οποίο τάχα προσπαθούσε να ανοίξει τον τάφο των Καπουλέτων. Βέβαια, τίποτα τέτοιο δεν υπάρχει στο έργο του Σαίξπηρ! Στη ίδια παράσταση έβγαλε την ταμπακιέρα του στη μέση μιας σκηνής και άρχισε να προσφέρει καπνό στους θεατές.

Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της σκηνής του θανάτου του Ρωμαίου, ο Κόουτς έβαλε προσεκτικά το καπέλο του στο έδαφος για μαξιλάρι και χρησιμοποίησε το βρώμικο μαντήλι του, για να ξεσκονίσει τη σκηνή πριν ξαπλώσει! Σε μια άλλη παράσταση ο μονόλογος του ήταν τόσο παλαβός που η ηθοποιός που υποδυόταν την Ιουλιέτα κυριολεκτικά «πάγωσε», ξέχασε τα λόγια της και δεν έφευγε από τη σκηνή!

Ο Κόουτς έλεγε ότι έκανε όλα αυτά, για να «βελτιώσει» τα κλασικά έργα. Όμως, «κακές γλώσσες» έλεγαν ότι τα έκανε, γιατί απλά ξεχνούσε τις ατάκες του και έτσι επινοούσε νέες σκηνές και διαλόγους όπως του έρχονταν στο μυαλό, κατά τη διάρκεια μίας παράστασης.

Οι επαγγελματίες ηθοποιοί που έπαιζαν μαζί του, έκαναν τα πάντα για να φύγει από τη σκηνή και έτσι να μπορέσουν να παίξουν με κάποια σοβαρότητα έστω και για λίγο. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά από μερικές παραστάσεις, καμία ηθοποιός δεν δεχόταν να παίξει μαζί του την Ιουλιέτα, παρά τις καλές αμοιβές που έδινε.

Μία κριτική σε αγγλική εφημερίδα  ανέφερε τα εξής για τον Κόουτς:

«Η σκηνική του παρουσία ήταν γκροτέσκα, με την παντελή έλλειψη ευλυγισίας των άκρων του, την αδεξιότητα του περπατήματός του, τον ηλίθιο τρόπο που στριφογύριζε και την πλήρη αδυναμία να θυμηθεί το κείμενο που είχε μάθει…».

Αντιδράσεις θεατών

Η φήμη του Κόουτς εξαπλώθηκε γρήγορα και πολλοί Βρετανοί συνέρρεαν στις παραστάσεις του. Έτσι διαπίστωναν ότι ήταν πραγματικά ο χειρότερος ηθοποιός που είχαν δει ποτέ να παίζει στη σκηνή.

Οι θεατές γέλαγαν με την ψυχή τους, τον κορόιδευαν και του πετούσαν φλούδες από πορτοκάλια. Ο Κόουτς όχι μόνο δεν αποθαρρυνόταν, αλλά κάθε φορά που οι θεατές έκαναν θόρυβο, διέκοπτε την παράσταση και τους παρακαλούσε ευγενικά να σταματήσουν. Ήταν τέτοια η αυτοπεποίθηση που έδειχνε που συνήθως κατάφερνε να ηρεμήσει για λίγο τα πνεύματα.

Σε μία παράστασή του στο Λονδίνο, το 1811, υπήρξαν χιλιάδες επίδοξοι θεατές που δεν μπόρεσαν να μπουν στο θέατρο. Σε μια άλλη παράσταση, στο Ρίτσμοντ του Σάρεϊ, αρκετοί θεατές έπαθαν νευρικό γέλιο από την ερμηνεία του Κόουτς και χρειάστηκε αρκετή ώρα για να συνέλθουν.

Ένας φανατικός θαυμαστής «του χειρότερου ηθοποιού στον κόσμο» ήταν ο πρίγκιπας Γεώργιος, ο οποίος εκείνη την εποχή ασκούσε χρέη αντιβασιλέα για τον πατέρα του, βασιλιά Γεώργιο Γ’ που είχε εγκλειστεί σε ψυχιατρική κλινική. Ο πρίγκιπας Γεώργιος ίσως ταυτιζόταν με τον Ρόμπερτ Κόουτς, καθώς και ο ίδιος ήταν αντικείμενο χλεύης των υπηκόων του.

Άθλιος ηθοποιός ή πανέξυπνο τρολ;

Ο Κόουτς ισχυριζόταν δημόσια ότι ήταν ο “σπουδαιότερος ηθοποιός στον κόσμο”, κάτι που σημαίνει ότι δεν είχε επίγνωση του τι έκανε.

Όμως, κάποιοι σύγχρονοι μελετητές θεωρούν ότι ήταν ένας ευφυής διασκεδαστής και ότι επίτηδες παρίστανε τον άθλιο ηθοποιό. Με τον τρόπο αυτό προσέλκυε τα πλήθη στις παραστάσεις του.

Έκανε έξυπνες παρωδίες κλασικών δραματικών έργων του Σαίξπηρ που όλοι οι Άγγλοι γνώριζαν από μικρά παιδιά.

Το γεγονός ότι οι υπόλοιποι ηθοποιοί έπαιζαν σοβαρά έκανε ακόμη πιο αστείες τις παρωδίες του. Ήταν κάτι εντελώς πρωτότυπο.

Μετά το θέατρο

Το 1816, το κοινό είχε πια κουραστεί να κοροϊδεύει τον Κόουτς. Έτσι, οι παραστάσεις του δεν έλκυαν τα πλήθη όπως τα προηγούμενα χρόνια.

Ο ίδιος είχε γίνει διάσημος, αλλά είχε πια ξοδέψει ολόκληρη την πατρική περιουσία στις παραστάσεις. Προκειμένου να αποφύγει τους πιστωτές του, αυτοεξορίστηκε για μερικά χρόνια στη Γαλλία. Το 1823 επέστρεψε στην Αγγλία, αλλά δεν ξανανέβηκε στη σκηνή. Παντρεύτηκε μία “θαυμάστρια” του και απέκτησε δύο παιδιά.

Ο Κόουτς πέθανε στο Λονδίνο το 1848, σε ηλικία 76 ετών, όταν μία άμαξα τον χτύπησε έξω από το Βασιλικό Θέατρο.  Κατά κάποιο τρόπο πέθανε κι αυτός “πάνω στο σανίδι” ή κάπου εκεί κοντά…