Ο φτωχός μετανάστης που έγινε μεγιστάνας και διέθεσε την περιουσία του σε φιλανθρωπίες. Το “Ευαγγέλιο του Πλούτου”

Ο Άντριου Κάρνεγκι ήταν Σκωτσέζος – Αμερικανός βιομήχανος και φιλάνθρωπος. Ηγήθηκε της επέκτασης της αμερικανικής χαλυβουργίας στα τέλη του 19ου αιώνα και έγινε ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο.

 Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 18 ετών της ζωής του, δώρισε σχεδόν το 90% της περιουσίας του, σε φιλανθρωπικά ιδρύματα και πανεπιστήμια. Το 1889, έγραψε το “Το Ευαγγέλιο του Πλούτου”, με το οποίο καλούσε τους πλούσιους να χρησιμοποιήσουν τον πλούτο τους για να βελτιώσουν την κοινωνία. 

Ο Κάρνεγκι γεννήθηκε το 1835 στο Ντανφέρμλιν της Σκωτίας. Οι γονείς του ήταν ήταν τόσο φτωχοί που όλη η οικογένεια ζούσε σε ένα δωμάτιο. Παρά τις προσπάθειές τους δεν κατάφερναν να τα βγάλουν πέρα και αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, μετανάστευσαν το 1848 στην Αμερική.

Η οικογένεια μετακόμισε στην Πενσυλβάνια. Πατέρας και γιος έπιασαν δουλειά σε ένα εργοστάσιο βαμβακιού.

Ο 13χρονος Άντριου δούλευε 12 ώρες την ημέρα, 6 ημέρες την εβδομάδα, για 1,20 δολάρια την εβδομάδα

Σκληρή δουλειά και διάβασμα

Ο μικρός Άντριου δούλευε σκληρά και ήταν έξυπνος. Έναν χρόνο αργότερα, προσελήφθη ως αγγελιοφόρος σε τοπική τηλεγραφική εταιρεία με αμοιβή 2,50 δολάρια την εβδομάδα. Φρόντισε να μάθει μόνος του πώς να χρησιμοποιεί τον εξοπλισμό και προήχθη σε τηλεγραφητή.

Στα 18 του έπιασε δουλειά στην σιδηροδρομική επιχείρηση Pennsylvania Railroad με σχεδόν τα διπλάσια χρήματα.

Έξι χρόνια αργότερα, είχε προαχθεί σε επιθεωρητή όλου του δυτικού τομέα της σιδηροδρομικής εταιρείας.

Όλο αυτό το διάστημα ήταν αδηφάγος αναγνώστης 

Ήταν φιλόδοξος, αλλά ήθελε να εξελιχθεί σε όλα τα επίπεδα και όχι μόνο οικονομικά. Εκμεταλλεύτηκε τη γενναιοδωρία του συνταγματάρχη Τζέιμς Άντερσον, που άνοιξε την πλούσια βιβλιοθήκη του σε νέους εργαζομένους και βιοπαλαιστές, μία σπάνια ευκαιρία εκείνη την εποχή.

Τα βιβλία αυτά παρείχαν το μεγαλύτερο μέρος της μόρφωσης του Άντριου Κάρνεγκι, εφόδιο πολύτιμο για τη μελλοντική του σταδιοδρομία.

Οι επενδύσεις

Με μία τολμηρή επένδυση εξελίχθηκε από εργάτης σε επιχειρηματίας. Το αφεντικό του στην Pennsylvania Railroad τον ενημέρωσε για την επικείμενη πώληση δέκα μετοχών της Adams Express Company. Εκείνος τότε έπεισε τη μητέρα του να υποθηκεύσουν το σπίτι τους για 500 δολάρια.

Με όλες τις οικονομίες του και την υποθήκη του σπιτιού, αγόρασε μετοχές και σύντομα ήρθε η ανταμοιβή με μορφή μερισμάτων

Με το κέρδος από την πρώτη επιτυχημένη επένδυση, αλλά και ανοιχτός σε νέες ιδέες και με ρίσκο, ο Κάρνεγκι διεύρυνε γρήγορα τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες.

Στην ηλικία των 30, ο Κάρνεγκι είχε ήδη συμμετοχή σε εργοστάσια σιδήρου, ατμόπλοια, σιδηρόδρομους και πετρελαιοπηγές.

Από τις πιο επικερδείς του επενδύσεις ήταν η Columbia Oil Company της Πενσυλβάνια, η οποία μέσα σε ένα χρόνο είχε αποφέρει μερίσματα άνω του 1 εκατ. δολαρίων.

Η αυτοκρατορία του χάλυβα

Το πιο καθοριστικό βήμα το έκανε όταν αποφάσισε να ασχοληθεί με την παραγωγή χάλυβα.

Έως το 1889, η παραγωγή χάλυβα των ΗΠΑ είχε ξεπεράσει εκείνη του Ηνωμένου Βασιλείου και ο Κάρνεγκι ήλεγχε μεγάλο μέρος της. Ίδρυσε τη δική του εταιρεία και άρχισε να εξαγοράζει ανταγωνιστές.

Η επιτυχία του Κάρνεγκι οφειλόταν, σε μεγάλο βαθμό, στη σχέση του με τους σιδηροδρομικούς οργανισμούς, που βασίζονταν στον χάλυβα για την κατασκευή των σιδηροδρομικών γραμμών, αλλά και έβγαζαν κέρδος από τις μεταφορές του μετάλλου.

Δημιούργησε έναν κολοσσό, την Carnegie Steel Corporation, που έφτασε να γίνει η μεγαλύτερη χαλυβουργία στον κόσμο.

Η τσιγκουνιά και το αιματοκύλισμα των εργατών

Όσο μεγάλωνε η επιχειρηματική φήμη του Κάρνεγκι, μεγάλωνε και ο θρύλος για την τσιγκουνιά του, καθώς δεν σπαταλούσε ούτε μισό δολάριο χωρίς να το σκεφτεί.

Φημολογείται πως την εποχή που ήταν από τους πιο πλούσιους ανθρώπους του κόσμου, μετά από ένα λουκούλλειο γεύμα σε πανάκριβο εστιατόριο, άφησε για πουρμπουάρ στον σερβιτόρο μία δεκάρα!

Η κεφαλαιοποίηση του 1 δις δολαρίων

Το 1901, ο Carnegie ήταν 65 ετών και σκεφτόταν να συνταξιοδοτηθεί. Ως πρώτο βήμα για την αποχώρηση από την ενεργό επαγγελματική δράση, μετέτρεψε τις επιχειρήσεις του σε συμβατικές ανώνυμες εταιρείες.

Τότε τον πλησίασε ο Τζον Πίρποντ Μόργκαν, ιδρυτής της JP Morgan, ο σημαντικότερος τραπεζίτης της εποχής, που είχε παρατηρήσει πόσο αποτελεσματικά ο Κάρνεγκι παρήγαγε κέρδη.

Ο Μόργκαν οραματίστηκε μια ολοκληρωμένη βιομηχανία χάλυβα που θα μείωνε το κόστος, θα μείωνε τις τιμές για τους καταναλωτές, θα παρήγαγε μεγαλύτερες ποσότητες και θα αύξανε τους μισθούς των εργαζομένων.

Αποφάσισε να εξαγοράσει την Carnegie και άλλους μεγάλους παραγωγούς και να τους ενσωματώσει σε μια εταιρεία.

Ολοκλήρωσε τις διαπραγματεύσεις στις 2 Μαρτίου 1901 και ίδρυσε την United States Steel Corporation. Ήταν η πρώτη εταιρεία στον κόσμο με χρηματιστηριακή αξία άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων.

“Τίποτα πιο εξευτελιστικό από τη λατρεία του χρήματος”

Ο στόχος του Κάρνεγκι δεν ήταν η μεγιστοποίηση του προσωπικού του πλούτου, τουλάχιστον από ένα σημείο και μετά. Ήθελε να αξιοποιήσει την περιουσία του για να βοηθήσει και άλλους, ή να προσφέρει κάτι χρήσιμο στην κοινωνία.

Το 1889, έγραψε “Το Ευαγγέλιο του Πλούτου”,  ένα δοκίμιο στο οποίο περιέγραφε την ευθύνη της φιλανθρωπίας από τη νέα ανώτερη τάξη των αυτοδημιούργητων πλούσιων.

Ήδη από το 1868, σε ηλικία 33 ετών, σχεδίαζε πως να χρησιμοποιήσει την περιουσία του για “καλοπροαίρετους σκοπούς”. Είχε γράψει σχετικά:

“Προτείνω να λαμβάνω εισόδημα όχι μεγαλύτερο από 50.000 δολάρια ετησίως. Θα ξοδεύω το πλεόνασμα κάθε χρόνο για καλοπροαίρετους σκοπούς. Ας εγκατασταθούμε στην Οξφόρδη, για να αποκτήσω μια ενδελεχή εκπαίδευση. Μετά μπορώ να επενδύσω σε εφημερίδα.

Θέλω να συμμετέχω σε δημόσια θέματα, ειδικά σε εκείνα που σχετίζονται με τη βελτίωση του μορφωτικού και βιοτικού επιπέδου των φτωχότερων τάξεων.

Ο άνθρωπος δεν πρέπει να έχει είδωλα και η συγκέντρωση πλούτου είναι ένα από τα χειρότερα είδη ειδωλολατρίας! Κανένα είδωλο δεν είναι πιο εξευτελιστικό από τη λατρεία του χρήματος“.

Ο φιλάνθρωπος που ίδρυσε πάνω από 2.500 δημόσιες βιβλιοθήκες

Και το έπραξε. Τα τελευταία 18 χρόνια της ζωής του τα αφιέρωσε σε φιλανθρωπίες, διαθέτοντας το 90% της περιουσίας του, των 350 εκατ. δολαρίων.

Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην κατασκευή τοπικών βιβλιοθηκών. Ίδρυσε πάνω από 2.500 δημόσιες βιβλιοθήκες στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία, τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία και κυρίως σε άλλες αγγλόφωνες χώρες.

Χρηματοδότησε το Κάρνεγκι Χολ, το ναό της μουσικής στη Νέα Υόρκη και το Παλάτι της Ειρήνης, που σήμερα στεγάζει το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Το φιλανθρωπικό του έργο περιελάμβανε, μέσω ιδρυμάτων, την εργασία, την παγκόσμια ειρήνη, την εκπαίδευση, την τέχνη και την επιστημονική έρευνα.

Από τα πιο σημαντικά στοιχεία της κληρονομιάς που άφησε, ήταν το πολυτεχνείο Carnegie Mellon University στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια. Σήμερα είναι πρωτοπόρο στους τομείς της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης.

Ο Άντριου Κάρνεγκι πέθανε στις 11 Αυγούστου 1919, στο κτήμα του στη Μασαχουσέτη, από βρογχική πνευμονία. Είχε ήδη δωρίσει 350.695.653 δολάρια (περίπου 5,98 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε ισοτιμία του 2024) από την περιουσία του.

Μετά τον θάνατό του, τα τελευταία 30 εκατομμύρια δολάρια δόθηκαν σε ιδρύματα, φιλανθρωπικά ιδρύματα και σε συνταξιούχους.

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: wikipedia