Ο Γάλλος φαντάρος που έγινε στρατάρχης και βασιλιάς της Σουηδίας! Ο σημερινός βασιλιάς της χώρας είναι απόγονός του

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Γάλλος στρατιωτικός Ζαν Μπατίστ Μπερναντότ (Jean-Baptiste Bernadotte) το 1818 έγινε βασιλιάς της Σουηδίας ως Κάρολος ΙΔ΄  Ιωάννης και της Νορβηγίας ως Κάρολος Γ΄  Ιωάννης.

Απόγονός του είναι ο σημερινός βασιλιάς της Σουηδίας, Κάρολος ΙΓ΄  Γουσταύος. Ο Μπερναντότ στα νιάτα του υπήρξε ένας απλός στρατιώτης που χάρη στην ανδρεία του στις μάχες των Ναπολεόντειων Πολέμων έφθασε να γίνει στρατάρχης της Γαλλίας. Όμως, ήταν η καλοσύνη του που τον έκανε βασιλιά της Σουηδίας. Ίσως είναι η μοναδική περίπτωση όπου η καλοσύνη ανταμείφθηκε μ’ ένα θρόνο!

Ο Γάλλος φαντάρος που έγινε στρατηγός

Ο Ζαν Μπατίστ Μπερναντότ γεννήθηκε στο Πω της νότιας Γαλλία το 1763.  Η οικογένειά του ήταν μικροαστική και προοριζόταν να γίνει δικηγόρος. Όμως όταν ήταν 17 ετών πέθανε ο πατέρας του. Τότε υποχρεώθηκε να καταταγεί στον γαλλικό στρατό προκειμένου να επιζήσει.

Μέχρι και τη Γαλλική Επανάσταση, μία δεκαετία αργότερα, είχε φθάσει το ανώτατο βαθμό του υπαξιωματικού, το αντίστοιχο του αρχιλοχία στο σύγχρονο ελληνικό στρατό.

Καθώς η γαλλική επαναστατική κυβέρνηση ξεκίνησε να πολεμά διαφορετικούς εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς βρέθηκε να έχει στη διάθεσή της λίγους αξιωματικούς. Οι περισσότεροι ήταν πιστοί στο παλαιό καθεστώς της βασιλείας. Ο Μπερναντότ ήταν από τους στρατιωτικούς που τάχθηκαν με την επανάσταση.

Γρήγορα επέδειξε μεγάλο στρατιωτικό ταλέντο, ανεβαίνοντας στη στρατιωτική ιεραρχία. Ενώ το 1790 ήταν υπαξιωματικός, μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1794 είχε γίνει ταξίαρχος! Διακρίθηκε ιδιαίτερα στις εκστρατείες του Ναπολέοντα στην Ιταλία και τη Γερμανία και προήχθη σε στρατηγό.

Ο “φιλάνθρωπος” στρατάρχης

Όταν το 1804 ο Ναπολέων έγινε αυτοκράτορας της Γαλλίας, προήγαγε τον Μπερναντότ στο βαθμό του στρατάρχη. Ένα χρόνο αργότερα, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μεγάλη νίκη του Ναπολέοντα στο Αούστερλιτς.

Ο Μπερναντότ αποδείχθηκε μεγάλος στρατιωτικός ηγέτης και έφθασε στην κορυφαία θέση του στρατάρχη του γαλλικού στρατού. Παράλληλα ήταν γνωστός για την τιμιότητά του καθώς και για το έλεος και την ανθρωπιά που έδειχνε στους ηττημένους αντιπάλους. Ήταν χαρακτηριστικά που πολλοί από τους άλλους 17 συναδέλφους του στρατάρχες αντιμετώπιζαν με καχυποψία, αλλά και ο ίδιος ο Ναπολέων.

Όταν το 1806 οι Γάλλοι κατέλαβαν το Λούμπεκ, ο Μπερναντότ έδωσε σκληρό αγώνα για να εμποδίσει τους στρατιώτες του να λεηλατήσουν την πόλη και να κάνουν έκτροπα. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, νίκησε επίσης το σουηδικό στρατό και αιχμαλώτισε 1600 Σουηδούς αξιωματικούς και στρατιώτες.  Ο Μπερναντότ αντιμετώπισε τους αιχμαλώτους με σεβασμό και ευγένεια, και τους άφησε να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

Αυτοί οι Σουηδοί έκαναν για πρώτη φορά γνωστό στους συμπατριώτες τους, ότι ο Ναπολέων είχε ένα στρατάρχη που ήταν άξιος στρατιωτικός αφού τους νίκησε αλλά και φιλάνθρωπος αφού τους συμπεριφέρθηκε με γενναιοδωρία και τους άφησε ελεύθερους.

Προβλήματα στη Σουηδία

Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1810, η Σουηδία αντιμετώπιζε μια σοβαρή πολιτική κρίση. Ο γηραιός βασιλιάς της, Κάρολος ΙΓ΄  Ιωάννης, ασθενούσε και δεν είχε κληρονόμο. Ήταν σαφές ότι οι Σουηδοί έπρεπε να επιλέξουν έναν ξένο για επόμενο βασιλιά, κατά προτίμηση κάποιον που θα αποδεχόταν ο Ναπολέων, ο οποίος τότε ήταν κυρίαρχος στην Ευρώπη.

Η επιλογή ήταν ανάμεσα σ’ ένα Δανό πρίγκιπα και τον υιοθετημένο γιο του Ναπολέοντα, τον Ευγένιο, γιο της Ιωσηφίνας της πρώην γυναίκας του Γάλλου αυτοκράτορα. Τότε συνέβη κάτι απροσδόκητο. Ένας Σουηδός αυλικός και δικαστής, ο βαρόνος Καρλ Όττο Μόρνερ, πρότεινε επίσημα να υιοθετηθεί ο Μπερναντότ από τον Σουηδό βασιλιά και να γίνει διάδοχός του.

Ο θείος του Μόρνερ ήταν ο διοικητής των σουηδικών δυνάμεων που ο Μπερναντότ αιχμαλώτισε και στη συνέχεια απελευθέρωσε. Έτσι είχε άμεση γνώση του χαρακτήρα και των ικανοτήτων του Γάλλου στρατάρχη.

Η “παράλογη” πρόταση που έγινε αποδεκτή

Η πρόταση προκάλεσε θυμηδία τόσο στον Ναπολέοντα όσο και στα μέλη της σουηδικής κυβέρνησης οι οποίοι την απέρριψαν ως παράλογη. Ο Μόρνερ μάλιστα θεωρήθηκε παράφρονας και τέθηκε υπό κράτηση επειδή τόλμησε να προτείνει κάτι τόσο ανόητο. Όμως, οι περισσότεροι Σουηδοί τη δέχτηκαν ευνοϊκά λόγω της συμπεριφοράς του Μπερναντότ προς τους αιχμαλώτους συμπατριώτες τους.

Έτσι μέσα σε σύντομο διάστημα η σουηδική κυβέρνηση υπέβαλλε επίσημο αίτημα στον Ναπολέοντα να γίνει ο Μπερναντότ διάδοχος του θρόνου.

Σε αυτό το σημείο, ο Μπερναντότ απέδειξε για άλλη μία φορά την τιμιότητά του. Για να μπορέσει να αποδεχθεί τη νέα του θέση στη Σουηδία, ο Ναπολέων έπρεπε να τον απαλλάξει επίσημα από τα καθήκοντά του έναντι της Γαλλίας. Ο αυτοκράτορας θα το έκανε μόνο εάν ο Μπερναντότ υπέγραφε μια επίσημη συμφωνία ότι ως διάδοχος ή βασιλιάς της Σουηδίας δεν θα πολεμούσε ποτέ εναντίον της Γαλλίας.

Ο Μπερναντότ αρνήθηκε, δηλώνοντας ότι η πίστη του θα έπρεπε να ήταν μόνο στη νέα του χώρα, τη Σουηδία. Προκειμένου να την προστατεύσει θα πολεμούσε ακόμη και εναντίον του πρώην αυτοκράτορά του, αν χρειαζόταν. Ο Ναπολέων εντυπωσιάστηκε και υπέγραψε την πράξη της αποδέσμευσης του Μπερναντότ άνευ όρων αναφωνώντας: «Πολύ καλά. Πήγαινε και ας εκπληρωθούν τα πεπρωμένα μας».

Αργότερα ο Ναπολέων μετάνιωσε πικρά γι’ αυτό που είχε κάνει αφού ο Μπερναντότ έγινε το βασικό πρόσωπο για τη δημιουργία της συμμαχίας των εχθρών του και την ενορχήστρωση της πτώσης του.

Αντίπαλος του Ναπολέοντα

Στη Σουηδία, ο Μπερναντότ υιοθέτησε το όνομα Κάρολος Ιωάννης και έγινε αντιβασιλέας και ουσιαστικά αρχηγός του κράτους ακόμη και όσο ήταν διάδοχος καθώς ο Κάρολος ΙΓ΄ Ιωάννης ήταν ασθενής. Ανέλαβε δε έναν αυξανόμενο ρόλο στην κυβέρνηση από το 1812 και μετά, όταν ο βασιλιάς έπαθε εγκεφαλικό.

Το 1813, μετά τη ξαφνική και απρόβλεπτη γαλλική εισβολή στη Σουηδική Πομερανία, ο Μπερναντότ ενέταξε τη Σουηδία στον Έκτο Συνασπισμό εναντίον του Ναπολέοντα. Μάλιστα κατέστρωσε το πολεμικό σχέδιο των Συμμάχων και διηύθυνε τον στρατό του Βορρά που έκανε την αποφασιστική επίθεση την τελευταία ημέρα της καταστροφικής ήττας της Γαλλίας στη Λειψία στις 13 Οκτωβρίου 1813.

Ο Μπερναντότ αναδείχθηκε σε σημαντικό ηγέτη των εχθρών του Ναπολέοντα όχι μόνο χάρη στις στρατιωτικές του ικανότητες αλλά γιατί είχε άμεση γνώση για τον τρόπο που πολεμούσε ο Ναπολέων αφού υπηρέτησε στο πλευρό του για σχεδόν δύο δεκαετίες.

Βασιλιάς της Σουηδίας και της Νορβηγίας

Μετά την ήττα του Ναπολέοντα, ο Μπερναντότ διηύθυνε το σουηδικό στρατό που νίκησε τους Δανούς στο Σουηδονορβηγικό Πόλεμο του 1814. Μετά την ήττα εξανάγκασε τον Φρειδερικό ΣΤ΄ της Δανίας να παραχωρήσει τη Νορβηγία στη Σουηδία. Έτσι, η χώρα αυτή ενώθηκε με τη Σουηδία για σχεδόν έναν αιώνα προτού ανεξαρτοποιηθεί ειρηνικά το 1905.

Ο Σουηδονορβηγικός πόλεμος του 1814 θεωρείται ο τελευταίος πόλεμος της Σουηδίας.

Έτσι ο Μπερναντότ έγινε εθνικός ήρωας των Σουηδών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο επιτελείο του είχε πολλούς αξιωματικούς που ως στρατάρχης της Γαλλίας είχε αιχμαλωτίσει μερικά χρόνια πριν.

Μετά τον θάνατο του Κάρολου ΙΓ΄ το 1818 ο Ζαν Μπατίστ Μπερναντότ ανέβηκε στον θρόνο ως Κάρολος ΙΔ΄  Ιωάννης στη Σουηδία και ως Κάρολος Γ΄  Ιωάννης στη Νορβηγία. Ήταν ο πρώτος μονάρχης της δυναστείας των Μπερναντότ που βασιλεύει ακόμη στη Σουηδία. Βασίλεψε σε μια περίοδο ειρήνης και ευημερίας μέχρι τον θάνατό του το 1844. Οι δημοκρατικές διαδικασίες ωρίμασαν σταθερά υπό την περιορισμένη εκτελεστική εξουσία του.