Τα άγνωστα δάση από κοράλλια στο Αιγαίο. Η υποθαλάσσια έρευνα τα εντόπισε στους Φούρνους και στο Τρίκερι

Στο Αιγαίο υπάρχουν δάση από κοράλλια που κρύβονται στο μισοσκόταδο, σε μεσαία και μεγάλα βάθη. Αν και είναι ηλικίας χιλιάδων ετών, πολλά από αυτά μόλις τώρα αρχίζουν να ανακαλύπτονται. Αποτελούν καταφύγιο για εκατοντάδες είδη, αλλά απειλούνται άμεσα από την τράτα, την υπεραλίευση και την κλιματική κρίση. 

Αν και οι περισσότεροι θεωρούν ότι τα κοράλλια βρίσκονται κυρίως στον Ειρηνικό Ωκεανό, στην πραγματικότητα υπάρχουν και σε πολλές περιοχές της Μεσογείου.

Τα κοραλλιογενή οικοσυστήματα του Αιγαίου είναι σχηματισμοί 4.000 – 7.000 ετών. Στη Μεσόγειο, υπάρχουν διάφορα είδη, όπου επιβιώνουν εκατοντάδες θαλάσσια είδη.

Αυτοί οι οικότοποι είναι ιδιαίτερα σημαντικοί, καθώς βρίσκονται σε σημείο που δεν περνάει πολύ φως (μεσοφωτική ζώνη), με αποτέλεσμα διάφορα είδη να καταφεύγουν εκεί, για να βρουν προσωρινό καταφύγιο από την αύξηση της θερμοκρασίας.

Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε στους Φούρνους-Κορσεούς από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος, σε συνεργασία με το Δήμο Φούρνων, τους τοπικούς ψαράδες και διεθνείς επιστημονικούς φορείς, όπως η Oceana, το Under the Pole και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, έφερε στο φως πολύτιμα δεδομένα για τα κοραλλιογενή οικοσυστήματα της περιοχής.

Με στοχευμένες αποστολές και εξειδικευμένο εξοπλισμό, κάτω από δύσκολες συνθήκες, οι επιστήμονες κατάφεραν να εντοπίσουν και να χαρτογραφήσουν εκτεταμένα “θαλάσσια δάση”, όπως τα Δάση Μαύρου Κοραλλιού, σε βάθη 60 έως 250 μέτρων.

Τα ευρήματα απέδειξαν πως τα οικοσυστήματα αυτά είναι μοναδικά, πλούσια σε βιοποικιλότητα αλλά και ιδιαίτερα ευάλωτα. Παράλληλα, επιβεβαίωσαν τις σοβαρές πιέσεις που δέχονται από καταστροφικές πρακτικές, όπως η αλιεία με συρόμενα εργαλεία, τα οποία έχουν ήδη προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές σε πολλά σημεία.

Η έρευνα αυτή αποτέλεσε τη βάση για την έκδοση της πρώτης επίσημης απόφασης προστασίας αυτών των ευάλωτων περιοχών, θέτοντας έτσι τα θεμέλια για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της θαλάσσιας ζωής στο Αιγαίο.

Πού έχουν βρεθεί κοράλλια στο Αιγαίο

Το νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων-Κορσεών είναι μια περιοχή με ξεχωριστή μορφολογία, που περιλαμβάνει 2 νησιά, 16 νησίδες και 24 βραχονησίδες. Γύρω τους υπάρχουν ρηχά νερά, υποθαλάσσια βουνά και φαράγγια.

Σε βάθη από 60 έως 250 μέτρα βρίσκονται μεγάλα κοραλλιογενή οικοσυστήματα, εξαιρετικής ομορφιάς και παγκόσμιας σημασίας, τα οποία επιβιώνουν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Τα κοράλλια ευνοούνται από τα ισχυρά θαλάσσια ρεύματα της περιοχής, τα οποία φέρνουν θρεπτικά συστατικά από την τάφρο της Ικαρίας που φτάνει τα 1.400 μέτρα βάθος.

Στους Φούρνους εντοπίστηκαν πυκνές και μεγάλες κόκκινες γοργονίες και ένα υγιές μαύρο κοραλλιογενές δάσος, σε βάθος 100 μέτρων.

Τα κοραλλιογενή δάση της περιοχής είναι εξαιρετικά πολύτιμα και ξεχωρίζουν από εκείνα της Δυτικής Μεσογείου, επειδή αναπτύσσονται σε μεγαλύτερα βάθη. Αυτό τα καθιστά πιο ανθεκτικά στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η αύξηση της θερμοκρασίας των επιφανειακών νερών.

Στο Τρίκερι της Μαγνησίας εντοπίστηκε ένα μεγάλο δάσος από μαύρο κοράλλι, σε σχετικά μικρό βάθος (50-60 μέτρα), ενώ συνήθως τέτοια δάση βρίσκονται βαθύτερα.

Παράλληλα, παρατηρήθηκε μαζική θνησιμότητα κόκκινων γοργονίων σε πιο ρηχά νερά (έως 30 μέτρα), πιθανότατα λόγω θαλάσσιων καυσώνων. Οι οργανισμοί κάτω από τα 40 μέτρα είναι ακόμα προστατευμένοι, αλλά όσο προχωρά η κλιματική αλλαγή, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να επηρεαστούν και αυτοί.

Τα κοράλλια, τα σφουγγάρια και οι γοργονίες μοιάζουν με μικρά δέντρα στο βυθό. Όταν υπάρχουν πολλά μαζί, σχηματίζουν δάση στον πυθμένα της θάλασσας. Μέσα σε αυτά, συνθήκες όπως το φως, τα ρεύματα και η τροφή είναι διαφορετικές απ’ ό,τι έξω, και έτσι δημιουργείται ένα προστατευμένο περιβάλλον, όπου μπορούν να ζήσουν πολλά άλλα θαλάσσια είδη. Γι’ αυτό και τα κοραλλιογενή δάση είναι πολύ σημαντικά για τη θαλάσσια ζωή.

Από τι κινδυνεύουν τα κοράλλια;

Τα κοράλλια στο Αιγαίο αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους, κυρίως από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Η πιο απειλητική πρακτική είναι η αλιεία με τράτες, δηλαδή συρόμενα εργαλεία που σέρνονται στον βυθό, προκαλώντας ανεπανόρθωτες ζημιές στα κοραλλιογενή δάση.

Ακόμα και όταν δεν καταστρέφουν άμεσα τα κοράλλια, σηκώνουν λάσπη και αυξάνουν την καθίζηση και τη θολότητα στο νερό, επηρεάζοντας την υγεία των οικοσυστημάτων.

Σε αρκετά σημεία έχουν βρεθεί και πετονιές ή δίχτυα μέσα στα κοραλλιογενή δάση, πράγμα που δείχνει ότι οι περιοχές αυτές δεν προστατεύονται όσο θα έπρεπε. Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή ανεβάζει τη θερμοκρασία της θάλασσας και προκαλεί προβλήματα στα κοράλλια που ζουν σε πιο ρηχά νερά.

Κάποια, μάλιστα, έχουν ήδη αρχίσει να πεθαίνουν. Αν η θέρμανση συνεχιστεί, μπορεί να κινδυνεύσουν στο μέλλον και τα κοράλλια που βρίσκονται σε μεγαλύτερα βάθη.

Για πρώτη φορά, η Ελλάδα θέσπισε φέτος επίσημη προστασία για τα κοράλλια που βρίσκονται στα βαθιά νερά των Φούρνων Κορσεών, στο Βόρειο Αιγαίο. Με Υπουργική Απόφαση, απαγορεύτηκε πλήρως η αλιεία με τράτες στην περιοχή, επειδή αυτή η μέθοδος προκαλεί σοβαρές και μόνιμες ζημιές στα ευαίσθητα κοραλλιογενή οικοσυστήματα.

Πηγή αρχικής εικόνας: Archipelago.gr