Ο γιατρός που έκλεψε τον εγκέφαλο του Αϊνστάιν. Έχασε τη δουλειά, τη γυναίκα και την αξιοπιστία του

Στις 18 Απριλίου 1955, ο θεμελιωτής της θεωρίας της σχετικότητας, Άλμπερτ Αϊνστάιν άφησε την τελευταία του πνοή, σε ηλικία 76 ετών, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Πρίνστον των ΗΠΑ. Υπέστη ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής.

Αρνήθηκε να χειρουργηθεί λέγοντας πως “είναι άκομψο να παρατείνεις τη ζωή τεχνητά. Έχω κάνει το μερίδιό μου στη ζωή, ήρθε η ώρα να φύγω“.

Ο εγκέφαλος του Αϊνστάιν ανέκαθεν κινούσε την περιέργεια των επιστημόνων. Αναρωτιούνταν ποιο ήταν το “μυστικό” πίσω από την ευφυΐα του.

Ο Αϊνστάιν το γνώριζε αυτό και “είχε αφήσει συγκεκριμένες οδηγίες σχετικά με τα λείψανά του: αποτεφρώστε τα και σκορπίστε τις στάχτες κρυφά για να αποθαρρύνετε τους ειδωλολάτρες“, σύμφωνα με τον Μπράιαν Μπάρελ, συγγραφέα του βιβλίου “Postcards from the Brain Museum“.

Κλοπή “προς το συμφέρον της επιστήμης”

Όμως, ο Τόμας Στολτζ Χάρβεϊ, παθολόγος ανατόμος που έκανε την αυτοψία στη σορό του Αϊνστάιν, δεν σεβάστηκε την επιθυμία του Γερμανού φυσικού. Χωρίς να έχει την άδεια της οικογένειάς του, άνοιξε το κρανίο και έκλεψε τον εγκέφαλο.

Επίσης, αφαίρεσε τα μάτια του Αϊνστάιν. Τα έδωσε στον οφθαλμίατρο, Χένρι Άμπραμς, και λέγεται ότι φυλάσσονται σε θυρίδα ασφαλείας κάπου στη Νέα Υόρκη.

O γιος του Αϊνστάιν, Χανς Άλμπερτ ενοχλήθηκε όταν έμαθε τί συνέβη. Ο Χάρβεϊ κατάφερε να του αποσπάσει μια αναδρομική άδεια, υποσχόμενος ότι οποιαδήποτε έρευνα πάνω στον εγκέφαλο του πατέρα του “θα διεξαγόταν αποκλειστικά προς το συμφέρον της επιστήμης“.

Ακόμη, δεσμευόταν ότι τυχόν αποτελέσματα θα δημοσιεύονταν μόνο σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά. Αυτό, πάντως, δεν γλίτωσε τον Χάρβεϊ από την απόλυση από το νοσοκομείο του Πρίνστον.

Όμως, ο Αμερικανός γιατρός δεν πτοήθηκε. Μετέφερε τον εγκέφαλο σε ένα εργαστήριο του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια και τον έκοψε σε 240 κομμάτια, τα οποία μοίρασε σε δύο βάζα.

Τα διατήρησε σε σελοϊδίνη, μια σκληρή και ελαστική μορφή κυτταρίνης και τα τοποθέτησε στο υπόγειο του σπιτιού του.

Η σύζυγός του Χάρβεϊ φρίκαρε μόνο στην όψη του τεμαχισμένου εγκεφάλου και τον απείλησε ότι θα πετούσε τα κομμάτια στα σκουπίδια. Τελικά, ο γάμος τους διαλύθηκε.

Το “ταξίδι” του εγκεφάλου

Ο Χάρβεϊ έστειλε μερικά από τα κομμάτια σε ειδικούς γιατρούς με την ελπίδα ότι θα μπορούσαν να βρουν στοιχεία για τη νοημοσύνη του Γερμανού φυσικού.

Αν και δεν ήταν νευρολόγος, υποσχέθηκε να επιστρατεύσει τους μεγαλύτερους ειδικούς της χώρας για να μελετήσουν τον εγκέφαλο και να δημοσιεύσουν σύντομα τα ευρήματά τους. Όμως, πολύ λίγοι ενδιαφέρθηκαν.

“Είτε τον πήρε για τον εαυτό του, είτε το πήρε για την επιστήμη, ήταν δύσκολο για τους ανθρώπους να γνωρίζουν τί ίσχυε και αυτό ήταν που τον έβαλε στο στόχαστρο των περισσοτέρων“, ανέφερε ο δημοσιογράφος Μάικλ Πατέρνιτι.

Μετά το διαζύγιο του, ο Χάρβεϊ μετακόμισε στη Γουιτσίτα του Κάνσας. Εκεί εργάστηκε ως ιατρικός επόπτης σε ένα εργαστήριο βιολογικών δοκιμών. Φύλαξε τα κομμάτια του εγκεφάλου σε ένα κουτί μηλίτη και τα έκρυψε κάτω από ένα ψυγείο μπύρας.

Μετακόμισε ξανά, αυτή τη φορά στο Γουέστον του Μιζούρι, και μελετούσε τον εγκέφαλο στον ελεύθερο χρόνο του ενώ ασκούσε την ιατρική του ιδιότητα. To 1988, την απώλεσε, διότι απέτυχε σε τριήμερη εξέταση απόδοσης.

Τα κομμάτια του εγκεφάλου μεταφέρθηκαν εκ νέου, στο Λόρενς του Κάνσας, όπου ο Χάρβεϊ έπιασε δουλειά στη γραμμή συναρμολόγησης ενός εργοστασίου πλαστικών.

Οι μελέτες που δεν απέδειξαν τίποτε

Το 1978, είχαν συμπληρωθεί 23 χρόνια χωρίς ο Χάρβεϊ να έχει δημοσιεύσει οτιδήποτε. Ο δημοσιογράφος Στιβ Λέβι τον αναζήτησε και τον έπεισε να του δείξει τα κομμάτια του εγκεφάλου.

“Στην αρχή, δεν ήταν πρόθυμος να μιλήσει. Ήταν ένας κάπως εσωστρεφής και ευγενικός τύπος. Καθώς συνεχιζόταν η συζήτηση, ήταν περήφανος για την ενασχόλησή του, αλλά δεν είχε πραγματικά καλές απαντήσεις στο γιατί, μετά από σχεδόν 25 χρόνια, δεν είχε δημοσιευτεί τίποτε“, είπε ο Λέβι.

Τελικά, το 1985, ο Χάρβεϊ και μερικοί συνεργάτες του δημοσίευσαν την πρώτη τους μελέτη. Υποστήριξαν ότι είχε μια μη φυσιολογική αναλογία στα νευρογλοιακά κύτταρά του.

Ακολούθησαν κι άλλες έρευνες, τόσο του Χάρβεϊ όσο κι από άλλους επιστήμονες, που εντόπισαν πρόσθετες διαφορές σε μεμονωμένα κύτταρα ή σε συγκεκριμένες δομές του εγκεφάλου.

Παρ’ όλ’ αυτά, κανένα από τα ευρήματα δεν τεκμηρίωνε κάτι ουσιαστικό σχετικά με τη νοημοσύνη του Αϊνστάιν.

“Οι μελέτες ήταν ανοησίες“, ανέφερε ο Τέρενς Χάινς, καθηγητής ψυχολογίας και νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Πέις της Νέας Υόρκης που ανέδειξε τις επιστημονικές αυθαιρεσίες των παραπάνω μελετών.

Από ανατομική άποψη, ο εγκέφαλος του Αϊνστάιν δεν ήταν καθόλου ξεχωριστός. Συν τοις άλλοις, το βάρος του ήταν 1.230 γραμμάρια, λίγο λιγότερο από το μέσο όρο, στοιχείο που διέψευσε οριστικά τη θεώρηση πως η νοημοσύνη σχετίζεται με το μέγεθος του εγκεφάλου.

Το 2007, ο Τόμας Χάρβεϊ πέθανε. Είχε προλάβει να δωρίσει τα εναπομείναντα κομμάτια του εγκεφάλου του Γερμανού φυσικού στο Εθνικό Μουσείο Υγείας και Ιατρικής της Ουάσινγκτον, όπου εκτίθενται μέχρι σήμερα.

Κάποια ακόμη κομμάτια αποκτήθηκαν από το Μουσείο Mütter στη Φιλαδέλφεια. Πολλά, όμως, αγνοούνται.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Youtube